بررسی رابطه بین شاخص های اچ اس ای و فرهنگ اچ اس ای در صنایع شهرستان شبستر

Abstract

مقدمه: نتایج تحقیقات شناسایی علل وقوع حوادث بزرگ صنعتی، ﻣﺅید آن است که بخش عمده ای از حوادث و شبه حوادث در نتیجه رفتارهای نا ایمن رخ داده اند که در یک سیستم مدیریت ایمنی نادرست همراه با سطح پایین شاخص های فرهنگ ایمنی شکل گرفته است. لذا فرهنگ ایمنی به عنوان یک رویکرد نوین ویژه در مدیریت ایمنی روز به روز بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. حال با توجه به اهمیت فرهنگHSE از عوامل ﻣﺅثر در پیشگیری و کاهش حوادث شغلی، و به منظور اجرای اثربخش و مفید برنامه های HSE، مطالعه حاضر بهبررسیرابطه بین شاخص های HSEو فرهنگ HSE در صنایع شهرستان شبستر پرداخته است. روش مطالعه: مطالعه حاضر توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی می باشد. جامعه هدف مورد مطالعه صنایع با طبقه بندی نسبی بزرگ، متوسط و کوچک به ترتیب با تعداد 43، 43 و 250 مورد می باشد. نمونه گیری به روش طبقه ای خوشه ای برای هر صنعت و حجم نمونه با انتخاب 10 درصد از هر خوشه به صورت تصادفی ساده از صنایع بزرگ، متوسط و کوچک به ترتیب 5، 5، و 25 می باشد. ابزار پژوهش پرسشنامه¬ای شامل ﺳﺅالات فرهنگ HSE و یک بخش اطلاعات دموگرافیک افراد مورد مطالعه می باشد و پرسشنامه مذکور برگرفته از مطالعات داخلی با روایی و پایایی قابل قبولی می باشد. همچنین وضعیت شاخص‌های HSEبا استفاده از چک لیست شاخص های گذشته نگر و آینده نگر بررسی شد. در نهایت رابطه بین شاخص های HSE و فرهنگ HSEدر صنایع شهرستان شبستر با آزمون همبستگی اسپیرمن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: میانگین وضعیت فرهنگ HSE کل در هر سه گروه صنعتی کوچک (09/2)، متوسط (83/1 (و بزرگ (97/1 (در وضعیت مطلوبی می باشد (نمره فرهنگ HSE کل کمتر از 5/2 نشان دهنده وضعیت مطلوبی قرار داشت). باافزايش سن، سابقه کاری و ارتقاء سطح سازمانی شرکت کنندگان میزان فرهنگ HSEبه طور معنی داری افزایش یافت (P<0.05). از بین شاخص های گذشته نگر HSE، در صنایع کوچک، نمره میانگین شاخص های "درصد شاغلین آموزش دیده"(P=0.001)، "درصد شاغلین معاینه شده"(P=0.028) و "درصد کارگاه‌های دارای تشکیلات بهداشت حرفه‌ای"(P=0.001) به طور معنی داری کمتر از صنایع متوسط و بزرگ بود. بین شاخص های آینده نگر HSE در سه گروه صنعتی تفاوت معنی داری یافت شد (P<0.05). وضعیت شاخص های آینده نگر HSE در صنایع کوچک به طور معنی داری نسبت به دیگر صنایع نامطلوب مشاهده گردید (P<0.05). از بین شاخص های گذشته نگر، شاخص های "درصد شاغلین آموزش دیده "درصد شاغلین معاینه شده، "درصد کارگاه¬های دارای تشکیلات بهداشت حرفه¬ای ، "درصد شاغلین در مواجهه با عامل شیمیایی زیان¬آور،"درصد کارگاه‌هایی که عوامل شیمیایی زیان‌آور کنترل کرده‌اند، شاخص "درصد شاغلینی که از وسایل حفاظت شنوایی استفاده می‌کنند، "درصد شاغلین در معرض آلاینده¬های شیمیایی که از وسایل حفاظت فردی مناسب با فرهنگ HSE همبستگی مثبت معنی داری داشتند (P<0.05). از بین شاخص های آینده نگر HSE، شاخص‌های"وجود سیستم پیگیری معاینات و تکمیل درمان کارکنان"، "انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی"، "داشتن کمیته حفاظت فنی"، "وجود آموزش HSE برای پرسنل کارگاه"، "وجود سیستم شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک"با فرهنگ HSE کل همبستگی مثبت معنی داری داشتند (P<0.05). نتیجه¬گیری: نتایج مطالعه نشان داد که وضعیت فرهنگ HSE در همه گروههای صنعتی در شرایط مطلوبی می باشد. وضعیت شاخص های HSE در صنایع کوچک نسبت به صنایع بزرگ و متوسط در شرایط نامطلوبی قرار داشت. ارتقاء فرهنگ HSE در صنایع می تواند در بهبود شاخص هایHSE موثر باشد. حال با توجه به نتایج مطالعه حاضر، نیاز است اقدامات اساسی جهت ارتقاء شاخص های HSE در گروههای صنعتی مختلف بخصوص صنایع کوچک صورت گیرد.