تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر خلق زنان یائسه: یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده

Abstract

چکیده مقدمه: یائسگی یکی از حساس ترین دوران زندگی زنان محسوب می شود. افسردگی و اضطراب از جمله تغییرات خلق شایع در دوران یائسگی است. همچنین در دوران یائسگی اختلالات خواب نیز افزایش می یابد که منجر به اختلال کیفیت زندگی می شود. جهت درمان این اختلالات از روش-های متفاوتی از جمله دارو درمانی، روان درمانی و یا ترکیبی از آنها استفاده می کنند. یکی از جدیدترین روش ها در روان درمانی که امروزه خیلی مورد توجه قرار گرفته است درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد می باشد. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر خلق (پیامد اولیه)، کیفیت خواب و کیفیت زندگی (پیامدهای ثانویه) زنان یائسه انجام گرفت.روش کار: این کارآزمایی تصادفی کنترل شده بر روی 86 زن یائسه شهر تبریز-ایران در سال 1400-1399 انجام شد. مشارکت کنندگان با استفاده از روش بلوک بندی تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل، تخصیص یافتند. گروه مداخله، مشاوره پذیرش و تعهد درمانی طی 8 جلسه 60 الی 90 دقیقه ای، هفته ای یک جلسه به صورت گروهی دریافت کردند. گروه کنترل فقط مراقبت-های معمول مراکز سلامت را دریافت نمودند. پرسشنامه های اضطراب، استرس و افسردگی (DASS 21= Depression, Anxiety, Stress Scale-21)، کیفیت زندگی زنان یائسه (MENQOL=Menopause Quality of Life) و کیفیت خواب پیتزبرگ (PSQI= Pittsburgh Sleep Quality Index قبل از مداخله و بلافاصله بعد از اتمام مداخله تکمیل شدند. از آزمون های تی مستقل و من ویتنی یو برای مقایسه پیامدها بین دو گروه استفاده شد.یافته ها: قبل از مداخله تفاوت معنی دار آماری بین گروه های مطالعه از نظر مشخصات دموگرافیک و مقادیر پایه متغیرهای مورد بررسی وجود نداشت. بعد از اتمام مداخله، میانگین (انحراف معیار) نمره اضطراب، استرس و افسردگی به ترتیب در گروه مشاوره 66/2 (28/1)، 91/2 (62/1) و 98/1 (59/1) و در گروه کنترل 19/4 (85/1)، 61/5 (49/1) و 59/3 (91/1) بود و میانگین نمره هر سه متغیر در گروه مداخله به طور معنی داری کمتر از گروه کنترل بود (001/0>P). میانگین (انحرافمعیار) نمره کل کیفیت خواب بعد از مداخله در گروه مشاوره 04/4 (52/2) و در گروه کنترل 13/4 (63/2) بود و میانگین (انحراف معیار) نمره کل کیفیت زندگی در گروه مشاوره 47/23 (13/20) و در گروه کنترل 14/23 (76/17) بود. هیچ تفاوت معنی دار آماری از نظر میانگین نمره کلی کیفیت خواب (867/0 =P) و نمره کلی کیفیت زندگی (759/0 =P) بین گروه های مطالعه وجود نداشت. نتیجه گیری: استفاده از مشاوره مبتنی بر ACT می تواند خلق زنان یائسه را بهبود بخشد. با این حال، قبل از نتیجه گیری قطعی، کارآزمایی های تصادفی کنترل شده بیشتری موردنیاز است.