بررسی ارتباط بین شاخص تغذیه سالم با اجزای سندرم متابولیک در زنان معلم شهر قم

Abstract

سندرم متابولیک به عنوان مجموعهای از اختلالات متابولیکی شامل چاقی مرکزی، فشارخون بالا، اختلالات لیپیدی و اختلال هومئوستاز گلوکز تعریف میشود. سبک زندگی، بخصوص رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و اضافه وزن در بروز سندرم متابولیک تاثیرگذار میباشند. با توجه به شیوع بالای سندرم متابولیک در زنان (38 %) و نیز نقش معلمین در پرورش نسل آینده کشور، این مطالعه با هدف مشخص نمودن ارتباط بین شاخص تغذیه سالم ( HEI) و اجزای سندرم متابولیک در زنان معلم شهر قم طراحی گردید. روش کار: این مطالعه مقطعی بر روی 97 نفر از معلمین زن سنین 30 تا 55 ساله در شهر قم انجام شد. نمونهگیری به صورت خوشه ای چند مرحله ای انجام گرفت. پس از توضیح کامل در مورد مطالعه، احراز شرایط و معیارهای ورود به مطالعه، فرم رضایت نامه آگاهانه کتبی از افراد اخذ شد. اطلاعات عمومی با استفاده از پرسشنامه دموگرافیک و دریافت غذایی با استفاده از پرسشنامه بسامد غذایی نیمه کمی جمعآوری گردید. برای تمام افراد، اطلاعات مربوط به شاخصهای تنسنجی و فشارخون جمعآوری شد. از تمام افراد نمونه خون ناشتا اخذ و شاخصهای بیوشیمیایی (قندخون ناشتا، تریگلیسرید و لیپوپروتئین با دانسیتهی بالا ( HDL-C))، اندازهگیری و فعالیت فیزیکی با استفاده از پرسشنامه بین المللی فعالیت فیزیکی ( IPAQ)، ارزیابی گردید. سپس امتیاز HEI و هریک از اجزای آن محاسبه شد. آنالیز آماری دادهها با نرم افزار spss نسخهی 18 انجام گرفت. نرمال بودن دادهها با تست کولموگروف - اسمیرنوف بررسی گردید. از رگرسیون لجستیگ برای ارتباط متغیرهای وابسته و مستقل استفادهگردید. برای متغیرهای نرمال میانگین و انحراف معیار و برای متغیرهای غیرنرمال میانه محاسبه شد و برای متغیرهای کیفی فراوانی و درصد گزارش شد. یافتهها: مقدار میانگین شاخص HEI 05/9 ± 40/62 تخمین زده شد. 3/9 % کیفیت رژیم غذایی ضعیف، 76/90 % کیفیت رژیم غذایی نیاز به تغییر و اصلاح و هیچ یک از زنان مورد مطالعه کیفیت رژیم غذایی خوب نداشتند. دادههای مربوط به اجزای سندرم متابولیک نشان داد که HDL-C پایین خون (4/81 %)، دورکمر بالا (3/42 %) و تریگلیسیرید بالای سرم (34%) بیشترین میزان شیوع را در جمعیت زنان معلم شهر قم داشتند. بررسی ارتباط اجزای سندرم متابولیک با شاخص HEI نشان داد که پس از تعدیل متغیرهای مخدوشگر با افزایش شاخص HEI، دور کمر (037/۰= P )، فشار خون سیستولیک (۰۱/۰ = P )، فشار خون دیاستولیک (001/0= P) کاهش مییابد، در صورتی که HDL-C با افزایش HEI افزایش نشان داد (۰1/۰ = P). پس از تعدیل متغییرهای مخدوشگر (سن، انرژی دریافتی و فعالیت فیزیکی) این ارتباط همچنان باقی ماند. نتیجهگیری: با توجه به ارتباط معنیدار برخی از اجزای سندرم متابولیک از جمله دورکمر، فشارخون سیستولیک، فشارخون دیاستولیک و HDL-Cسرم با شاخص کل HEI و بعضی از اجزای آن، کاهش میزان مصرف چربی های ناسالم، افزایش مصرف اسیدهای چرب غیر اشباع، افزایش مصرف غلات کامل، مصرف میوه و سبزیجات، مصرف بیشتر پروتئینهای گیاهی و مصرف ماهی و حبوبات ممکن است یک راهکار پیشگیرانه مفید در برابر اختلالات متابولیکی باشد.کلمات کلیدی: سندرم متابولیک، شاخص تغذیه سالم، زنان، معلمین، شهرقم