بررسی نقش عوامل مربوط به راننده، خودرو و محیط بیرون در احساس ناراحتی جسمانی راننده حین حوادث رانندگی

Abstract

مقدمه و هدف: حوادث ترافیکی به دلیل افزایش جمعیت و تعداد وسایل نقلیه به یکی از معضلات اصلی جامعه بشریت تبدیل شده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش عوامل مربوط به راننده، خودرو و محیط بیرون در احساس ناراحتی راننده در حوادث رانندگی برون‌شهری انجام شد. روش کار و مواد: این مطالعه به‌صورت مقطعی بر روی 78 راننده مقصری که بیرون از محدوده شهر تصادف کرده و به مراکز بیمه و پزشک قانونی مراجعه کرده بودند، انجام شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامه متشکل از سؤالاتی برای بررسی تأثیر عوامل مربوط به راننده، محیط و خودرو بر ادراکات ذهنی (احساس ناراحتی) راننده بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون‌های کروسکال-والیس، همبستگی پیرسون و من-ویتنی در سطح معنی‌داری 05/0 با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 25 انجام شد. یافته‌ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد 37 نفر (4/47 درصد) از رانندگان دارای سواد سیکل و پایین‌تر بودند و 22 نفر (2/28 درصد) در تصادفات قبلی درگیر شده بودند. سیستم صوتی خودرو 28 نفر (9/35 درصد) از رانندگان در حین رانندگی روشن بود و 24 نفر (8/30 درصد) قبل از رانندگی احساس خستگی می‌کردند. در سطح مسیر 42 راننده (8/53 درصد) پستی‌وبلندی‌های فراوان وجود داشت و در 33 مورد (3/42 درصد) تغییرات ناگهانی در مسیر به چشم می‌خورد. در 28 مورد (9/35 درصد) در طول مسیر تقاطع وجود داشته و در 13 مورد (9/41 درصد) نورپردازی راه مناسب نبود. در بین عوامل مربوط به خودرو نیز 38 مورد (7/48 درصد) از فرمان‌های خودروهای مورد مطالعه غیرهیدرولیک بود و 18 نفر (1/23 درصد) هنگام استفاده از کمربند ایمنی، احساس برش و تنگی نفس می‌کردند. در 22 خودرو (3/28 درصد) نیز صداهای آزاردهنده به دلیل ارتعاش در بدنه وجود داشت. علاوه بر این، یافته‌های حاصل از آزمون‌های آماری نشان داد در بین عوامل مربوط به راننده، تحصیلات، قد و درگیر شدن فرد در تصادفات قبلی و در بین عوامل محیطی نیز فصل تصادف، وجود پستی‌وبلندی‌های فراوان، تغییرات ناگهانی مسیر، وجود تقاطع و نورپردازی مسیر به ‌صورت معنی‌داری بر ادراکات راننده تأثیرگذار است. همچنین سیستم صوتی، فرمان هیدرولیک، احساس برش یا تنگی نفس در استفاده از کمربند ایمنی و وجود صداهای آزاردهنده به دلیل ارتعاش در بدنه خودرو در بین عوامل مربوط به خودرو تأثیر معناداری بر ادراکات ذهنی راننده دارد (05/0 p-Value). نتیجه‌گیری: تغییر احساسات و ادراکات فرد در طول رانندگی تحت تأثیر عوامل مربوط به راننده، محیط و خودرو قرار دارد. با در نظر داشتن تأثیر این عوامل در احساس ناراحتی راننده و در نهایت ایجاد تصادف رانندگی، می‌توان در جهت کنترل یا حذف علل مذکور اقدامات اصلاحی انجام داد. در نهایت مطالعات بیشتر در آینده جهت بررسی جامع‌تر تأثیر عوامل مختلف بر احساس ناراحتی راننده پیشنهاد می‌گردد. واژگان کلیدی: تصادفات رانندگی، احساس ناراحتی، عوامل محیطی، فاکتورهای انسانی، عوامل جاده‌ای