ارزیابی اثرات بهداشتی و زیست محیطی دفع و استفاده مجدد از پساب تصفیه¬خانه فاضلاب شهر مرند در کشاورزی

Abstract

چکیده زمینه و هدف: بحران کمبود آب یکی از مهم¬ترین چالش¬های جوامع بشری است. استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده به ویژه برای آبیاری محصولات کشاورزی از راهکارهای مقابله با مشکل کمبود آب است. با این وجود، با توجه به ماهیت فاضلاب، پیامدهای زیست محیطی و بهداشتی مرتبط با کاربرد پساب در کشاورزی را نباید نادیده گرفت. باتوجه به اهمیت موضوع استفاده مجدد از فاضلاب برای آبیاری، هدف از این مطالعه، بررسی کیفیت پساب تصفیه خانه شهر مرند و بررسی اثرات احتمالی زیست محیطی و بهداشتی ناشی از کاربرد پساب برای آبیاری کشاورزی بود. مواد و روش¬ها: به‌ منظور تعیین اثرات بهداشتی و زیست محیطی دفع پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر مرند، در ابتدا اطلاعات مربوط به عملکرد تصفیه خانه با مراجعه به اداره آب و فاضلاب شهر مرند تهیه و سپس کیفیت فیزیکوشیمیایی و میکروبی پساب خروجی آن با نمونه برداری مشخص و با استانداردهای زیست محیطی مقایسه گردید. همچنین از طریق پیمایش¬های محلی، مسیر پساب خروجی از تصفیه خانه تا مسیل نهایی بررسی گردید و اثرات بهداشتی و زیست محیطی دفع و استفاده مجدد از پساب بر پارامترهای فیزیکی، بیولوژیکی، اقتصادی- اجتماعی و سلامت در منطقه با استفاده از ماتریس ارزیابی ووتن و رائو مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته¬ها و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مقادیر پارامترهای کیفی شامل BOD، COD، TSS و کدورت بیشتر از مقادیر توصیه شده در استانداردها و رهنمودهای کاربرد پساب در کشاورزی بوده است. مقادیر پارامترهای pH، EC، TDS، SAR، سختی، سولفات، منیزیم و کلرور کمتر از مقادیر توصیه شده در استانداردها بوده است. همچنین کیفیت پساب، از نقطه نظر پارامتر شوری، در رده آب¬های با شوری کم تا متوسط طبقه¬بندی گردید. همچنین نتایج آزمایش¬ها نشان داد که کلیفرم¬های کل و کلیفرم¬های مدفوعی در پساب بیشتر از حد استاندارد بوده است بنابراین کیفیت زیستی پساب، برای آبیاری نامطلوب ارزیابی می¬شود. ارزیابی اثرات زیست محیطی و بهداشتی پساب بر اساس ماتریس ووتن و رائو، برای گزینه استفاده از پساب موجود جهت آبیاری با مجموع نمره اثرات برابر با (140-) نامطلوب، برای گزینه عدم استفاده از پساب و تخلیه به محیط با مجموع نمره اثرات برابربا (44-) نامطلوب و برای گزینه تصفیه پیشرفته و استفاده برنامه¬ریزی شده از پساب موجود جهت آبیاری با مجموع نمره اثرات برابربا (175+) مطلوب ارزیابی گردید. نتیجه¬گیری: با توجه به نتایج به دست آمده در این مطالعه، اجرای پروژه آبیاری با پساب تصفیه خانه شهر مرند را برای گزینه سوم پیشنهاد می¬کند. کلمات کلیدی: پساب، استفاده مجدد، ارزیابی اثرات زیست محیطی، شهر مرند، ماتریس ووتن و رائو