مرور نظام مند اثربخشی مداخلات ارتقاء سلامت جهت استفاده از کلاه ایمنی در موتورسواران

Abstract

خلاصه فارسی: مقدمه و هدف: در بين کاربران جاده ای، موتورسواران بدليل متحمل شدن بيشتر خسارت ها ، به عنوان کاربر پرخطر راه ها شناخته می شوند و با رفتارهای مخاطره آميز، خود و دیگران را در معرض خطر قرار می دهند. استفاده از کلاه ایمنی یكی از مهم ترین راهكارهای کاهش آسيب های احتمالی موتورسواران در تصادفات ترافيكی است. بنابراین هدف این مطالعه، ارزیابی مطالعات انجام شده در مورد انواع مداخلات ارتقاء سلامت جهت استفاده از کلاه ایمنی در بین موتورسواران و اثربخشی آنها در مطالعات کشورهای مختلف می باشد. روش کار: جستجوی سیستماتیک در پایگاه های اطلاعاتی و منابع خارجی انگلیسی زبان از قبیل: Pubmed، web of science، Scopus، Proquest، Google scholar- EBSCO، Cochrane libraryبا استفاده از بکارگیری استراتژی های جستجو در منابع انگلیسی انجام گردید. مقالات فارسی در پایگاه های Iranmedex Magiran, Sid, Irandoc جستجو شدند. و جستجوی مقالات با کلید واژه های انگلیسی Helmet - head protective devices-- motor vehicle- personal protective equipment- Motorcycle- personal protective equipment و کلیدواژه های فارسی کلاه ایمنی، محافظ سر، موتورسیکلت مورد جستجو قرار گرفتند. هیچ گونه محدودیت زمانی در انتخاب مقالات اعمال نشد. در جسـتجوی اولیـه 1764 مقالـه یافـت شـد کـه پـس از حـذف مـوارد تکـراری و لحـاظ کـردن معیارهـای ورود/ خـروج، نهایتـا 8 مقالـه هـم راسـتا بـا اهـداف ایـن مطالعـه مـورد تحلیـل قـرار گرفتنـد. جهت ارزیابی کیفی مطالعات از مقیاس (Joanna Briggs Institute (JBI استفاده شد. به دلیل تنوع گزارش نتایج مطالعات، انجام متاآنالیز مقدور نشد. نتایج: در نهایت 8 مقاله واجد شرایط وارد مطالعه سیستماتیک شدند. سال انتشار این مطالعات از سال 1993 تا 2019 بود. حجم نمونه شرکت کنندگان از 150 تا 100000 متغیر بود. نظریه رفتار برنامه ریزی شده بیشترین کاربرد تئوری در بین مطالعات مداخله ای را داشت. مشارکت اجتماعی، بازاریابی اجتماعی، طراحی بسیج اطلاع رسانی، مدل اعتقاد بهداشتی، مدل پذیرش فناوری، الزام به اجرای قانون کلاه ایمنی و تصویب سیاست های کلاه ایمنی جهانی از دیگر رویکردهای استفاده شده در بین مطالعات بود. با استفاده از تئوری بازاریابی اجتماعی استفاده از کلاه ایمنی 6/62 درصد افزایش یافت. مشارکت اجتماعی موجب افزایش 23 درصد در استفاده از کلاه ایمنی گردید. همچنین در برخی مطالعات آگاهی و نگرش که جزء پیامدهای مطالعات بود بهبود قابل توجهی پیدا کرد. نتیجه گیری: طبق این مطالعات، علاوه بر تصویب و اجرای قوانین کلاه ایمنی برای موتورسواران، استفاده از بازاریابی اجتماعی کلاه ایمنی در بین موتورسواران ، آموزش موتورسواران و مشارکت اجتماعی می تواند از رویکردهای موفق مورد استفاده در زمینه ارتقائ استفاده از کلاه ایمنی در بین موتورسواران باشد. کلید واژه ها: موتورسیکلت، کلاه ایمنی، مرور نظام مند، مداخله