ارزیابی ریسک HSEتجهیزات تصفیه خانه فاضلاب شهری سهند با استفاده از روش FMEA فازی

Abstract

مقدمه و هدف: فاضلاب به دلیل دارا بودن مواد آلوده کننده مختلف همچون عوامل بیماری‌زا و مواد آلی (مواد قندی، پروتئین‌ها، چربی‌ها و...) و تغییرات نامطبوع در کیفیت آن چون رنگ، بو و... بایستی قبل از ورود و تخلیه مستقیم آن به محیط زیست تصفیه گردد. تصفیه‌خانه فاضلاب به عنوان یکی از مهم‌ترین زیر ساخت‌های شهری، وظیفه بازیافت آب و مواد مغذی را از فاضلاب جمع‌آوری شده از منازل و واحدهای صنعتی بر عهده دارد. وقوع شکست ساختاری در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، اغلب پیامدهای نامطلوبی همچون خروج پساب‌های کاملاً تصفیه نشده حاوی انواع آلودگی‌های شیمیایی و بیولوژیکی از تصفیه‌خانه و ورود آنها به محیط‌های شهری و زمین‌های کشاورزی را به دنبال خواهد داشت که می‌تواند در سطح جامعه بحران‌های جدی همچون شیوع بیماری‌های واگیردار را ایجاد نماید. از این رو شناسایی نقاط آسیب‌پذیر، تخمین احتمال وقوع حوادث نامطلوب و شدت اثرات ناشی از وقوع این حوادث در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به منظور تدوین و اجرای برنامه‌های مدیریت ریسک برای مدیران و تصمیم گیرندگان این زیر ساخت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. بر این اساس این مطالعه با هدف ارزیابی ریسک HSE تجهیزات تصفیه‌خانه فاضلاب شهری سهند با استفاده از روش FMEA فازی طراحی گردید. مواد و روش‌ها: به منظور شناسایی نقص‌های تجهیزات موجود از روش وقوع نقص و تجزیه و تحلیل اثرات آن استفاده شد. سپس کاربرگ FMEA تکمیل شده و شدت، احتمال وقوع و احتمال کشف و در نهایت نمره اولویت ریسک بدست آمد و توابع عضویت فازی با توجه به نظرات متخصصین به وسیله برنامه متلب تعیین شد و شدت، احتمال وقوع و احتمال کشف وRPN به حالت فازی در آمدند و در نهایت با توجه به خروجی‌های منطق فازی، ریسک‌ها اولویت‌بندی شده و اقدامات اصلاحی متناسب با نوع ریسک پیشنهاد گردیدند. یافته‌ها: نتایج حاصل از جداول کاربرگ FMEA )سنتی) نشان داد که از بین 327 حالت نقص موجود در کل تصفیه‌خانه فاضلاب شهری سهند، 324 حالت نقص، سطح ریسک کم و قابل قبول و 3 حالت نقص، سطح ریسک متوسط و غیر قابل قبول دارند. ولی نتایج حاصل از FMEA فازی نشان داد که از 327 حالت نقص موجود در کل تصفیه‌خانه فاضلاب شهری سهند، 46 حالت نقص، ریسک کم و 256 حالت نقص، ریسک متوسط و 22 حالت نقص، ریسک بالا دارند. همچنین نتایج نشان داد که اهمیت نسبی سه عامل شدت، احتمال وقوع و احتمال کشف متفاوت است (در مطالعه حاضر با توجه به نظر خبرگان اهمیت شدت پیامد از دو عامل دیگر مهم‌تر بود). نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از ارزیابی ریسک با استفاده از جدول فازی نشان داد که ارزیابی ریسک HSE تجهیزات تصفیه‌خانه فاضلاب با استفاده از FMEA فازی نتایج دقیق‌تر و بهتری نسبت به FMEA سنتی ارائه می‌دهد. نتایج FMEA فازی نشان داد که دخالت دادن نظرات خبرگان در ارزیابی ریسک و ساخت مدل‌های فازی نتایج واقع‌گرایانه‌تری می‌دهد و اولویت‌بندی اقدامات اصلاحی بهتر و واضح‌تر صورت می‌گیرد. واژگان اختصاصی: FMEA، تصفیه‌خانه فاضلاب، ارزیابی ریسک، FMEA فازی، جدول فازی.