بررسی مقایسه ای کینتیک و رهگیری برخی از واکنشهای ناسازگاری دارو-اکسیپیان در محیط مایع و جامد به کمک روش های فیزیکوشیمیایی

Abstract

مقدمه:يک شکل دارويي معمولاشامل اجزاء سازنده متعددي است که مهمترين آنها ماده فعال دارويي مي باشد. از ديگر اجزاء سازنده فرمولاسيونها اکسپيانها هستند که عمدتا به منظور بهينه سازي شرايط ساخت، افزايش کارايي ، تسهيل در امر تجويز ، کنترل رهش و همچنين افزايش پايداري دارو در برابر دگراداسيون تحت تاثيرعوامل محيطي به فرمولاسيونهاي دارويي افزوده مي شوند. ناسازگاري دارو واکسپيان ممکن است پايداري دارو، فراهمي زيستي، اثرات درماني، اثربخشي و ايمني دارو را تحت تاثير قرار دهد. ازاين رو فرمولاسيون يک شکل دارويي موفق و پايدار بستگي به انتخاب دقيق اکسپيانهاي افزوده شده به فرمولاسيون دارد و بررسي سازگاري دارو و اکسپيان يک مرحله بسيار مهم طي پيش فرمولاسيون دارو مي باشد. با وجوديکه غربالگري و شناسايي بهترين اکسي پيان ها از جمله مراحل اصلي پيش فرمولاسيون مي باشد ولي تا کنون در جهت شناخت سريع و ساده ناسازگاريهاي شاخصي چون واکنش ميلارد تا کنون متد استانداردي ارائه نشده است و از طرفي مقايسه اي بين کينتيک واکنش در محيط هاي مائي و جامد به موازات فرمولاسيون هاي مايع و جامد صورت نگرفته است. هدف: در اين مطالعه بررسي مقايسه اي کينتيک و رهگيري واکنش ميلارد به عنوان يکي از شاخص ترين واکنش هاي ناسازگاري دارو- اکسيپيان در محيط هاي مايي و جامد به کمک روش هايHPLC وFTIR وDSC انجام گرفت. مواد و روشها:روشهای فیزیکو شیمیاییHPLC وFTIR وDSC برای بررسی ناسازگاری داروهای حاوی عامل آمینی نوع اول ، دوم و سوم (فلوکسامین ،سرترالین و دکسپین ) با اکسپیان کاهنده لاکتوز مورد استفاده قرار گرفت.

روش ایزوترمال و غیر ایزوترمال برای بررسی کینتیکی مخلوط هیدروکلروتیازید-لاکتوز مورد استفاده قرار گرفت وهمچنین پارامترهای کینتکی آلپرازولام-لاکتوز محاسبه شد. نتایج: انرژی های اکتیواسیون محاسبه شده برای واکنش فلووکسامین-لاکتوز، سرترالین-لاکتوز و دوکسپین – لاکتوزبه ترتیب عبارتند از 351.50، 265.45 و 288.88 همچنین محاسبات کینتیکی مخلوط آلپرازولام - لاکتوز نشان داد که این مخلوط در شرایط دمایی بالا پایداری مناسبی دارد. انرژیاکتیواسیون محاسبه شده برای مخلوط فیزیکی هیدروکلرتیازید- لاکتوز در حالت جامد به دو روش ایزوترمال و غیرایزوترمال به ترتیب عبارتست از 254.31 و261.63.همچنین غیر معنی دار بودن تفاوت نتایج به دست آمده از دو روش با نرم افزار آماری مورد تائید قرار گرفت. پارامترهای کینتیکی واکنش ناسازگاری آلپرازولام – لاکتوز با دو روش محاسبه شده و پایداری دمایی بالای این مخلوط نشان داده شد. همچنین انرژی اکتیواسیون مخلوط هیدروکلرتیازید- لاکتوز در شرایط بازی و خنثی عبارتند از 82.43 و 100.28که دلیلی بر پیشرفت واکنش میلارد در شرایط قلیایی می باشد. بحث و بررسی:ناسازگاری مخلوط های فیزیکی دوکسپین-لاکتوز، دوکسپین -گلوکز،دوکسپین -سوکروز، سرترالین - لاکتوز، سرترالین- دکستروز و فلووکسامین -لاکتوز مورد تایید قرار گرفت وانرژی اکتیواسیون واکنش های ناسازگاری ذکر شده با روشDSCمحاسبه شده و محصول واکنش میلارد مخلوط های ذکر شده با روش مورد ردیابی قرار گرفت .کمترین و بیشترین انرژی فعالسازی به ترتیب مربوط به مخلوطسرترالین- دکستروز و فلووکسامین –لاکتوز می باشد . تفاوت های به دست آمده مربوط به تفاوت در میزان نوکلیوفیلیسیته گروههای آمین می باشد.