سمیت کبدی ناشی از داروهای ضد سل

Abstract

هدف از انجام این مطالعه بررسی سمیت کبدی ناشی از داروهای ضد سل می‌باشد. مواد و روش‌ها: اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻘﻄﻌـﯽ- تحلیلی بود که به روش تمام شماری بر روی پرونده-ها‌ی بیماران مبتلا به سل تحت درمان قرار گرفته با رژیم درمانی ضد سل (1598 مورد) در بازه‌ی زمانی بین سال‌های 1381 تا 1397 در مرکز سل استان آذربایجان شرقی و مراکز آموزشی درمانی سینا و امام رضا (ع) در شهر تبریز که طبق تعاریف سه‌گانه هپاتوتوکسیسیته، دچار سمیت کبدی ناشی از داروهای ضد سل شده‌اند (تعداد 64 مورد) انجام شد. مشخصات دموگرافیک از جمله سن و جنسیت و نتایجی از قبیل نوع بالینی سل، فاصله‌ی زمانی شروع درمان و بروز سمیت کبدی ناشی از درمان، اندازه آنزیم‌های کبدی (AST و ALT)، بیلی‌روبین توتال، نوع برخورد درمانی در صورت تشخیص سمیت کبدی ناشی از درمان ضد سل، فاصله‌ی زمانی قطع درمان ضد سل تا نرمال شدن سطح آنزیم‌های کبدی و بیلی‌روبین توتال و مستقیم و نحوه‌ی شروع مجدد درمان ضد سل از پرونده بیماران استخراج و وارد پرسشنامه اختصاصی پروژه شد. یافته‌ها: در این مطالعه، 64 مورد از 1598 مورد(0/4 درصد موارد) دچار هپاتیت ناشی از داروهای ضد سل شده‌اند. طبق تعاریف سه‌گانه‌ای که از هپاتوتوکسیسیته دارویی داریم، به ترتیب 32 مورد (0/50 درصد)، 27 مورد (2/42 درصد) و 37 مورد (8/57 درصد) از بیماران در تعاریف اول تا سوم قرار گرفتند. میانگین سن بیماران در این مطالعه 1/56 (6/20±) سال بوده و اکثریت بیماران را زنان با 36 مورد (3/56 درصد) تشکیل داده اند. بیشترین فراوانی مربوط به نوع بالینی سل، سل ریوی با 44 نفر (8/68 درصد) بود و شایعترین فرم سل خارج ریوی ، آدنیت سلی بود با 11 مورد (2/17 درصد) بود. میانگین (انحراف معیار) فاصله‌ی زمانی بین شروع درمان ضد سل و بروز سمیَت کبدی و فاصله‌ی زمانی بین قطع دارو و نرمال شدن سطح آنزیم‌های کبدی در این بیماران، به ترتیب 7/18 (1/13±) و 8/13 (1/7±) بود. بیشترین طول مدت درمان بیماران، درمان شش‌ماهه با 60 مورد (8/93 درصد) بود. رابطه بین فاصله‌ی زمانی بین قطع دارو و نرمال شدن سطح آنزیم‌های کبدی در دو نوع سل ریوی و خارج ریوی معنی‌دار نبود. میانگین (انحراف معیار) آنزیم‌های کبدی (ALT و AST) این بیماران به‌ترتیب 1/269 (1/181±) و 1/219 (2/140±) بود، درحالی‌که این میزان در بیلی‌روبین توتال و مستقیم سرم به‌ترتیب 15/2 (8/1±) و 15/1 (1/1±) بود.