بررسی و تحلیل ارگونومیکی سطح مشترک ویلچرهای دستی با کاربران

Abstract

ویلچرهای دستی متداول‌ترین تکنولوژی کمکی مورد استفاده افراد دچار معلولیت¬های حرکتی می‌باشند، به طوری که کاربران روزانه مدت زمان زیادی را در تعامل با این وسیله کمکی سپری می¬کنند. بنابراین عدم توجه به اصول ارگونومی در طراحی و تجویز ویلچرهای دستی می¬تواند اثرات منفی بر سلامتی و عملکرد کاربران داشته باشد. بر این اساس، مطالعه مقطعی حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل ارگونومیکی سطوح مشترک ویلچرهای دستی، در بین نمونه-ای متشکل از 109 نفر از کاربران این وسیله کمکی در شهر‌های تبریز و اردبیل انجام گرفت. قابلیت استفاده، ناراحتی و راحتی به عنوان شاخص اثربخشی و عملکرد ویلچرها و شیوع عوارض اسکلتی-عضلانی در بین کاربران به عنوان یک شاخص سلامتی از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین تناسب و عدم تناسب سطوح مشترک ویلچرهای دستی بر اساس داده¬های آنتروپومتریکی کاربران ارزیابی شده و ارتباط آن با شاخص‌های ارگونومیکی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته¬های مطالعه نشان داد که بیش از 50 درصد از کاربران قابلیت استفاده وسیله خود را ضعیف ارزیابی نمودند. بر اساس یافته‌های مطالعه همه آزمودنی¬ها حداقل یک مشکل ناراحتی مرتبط با ویلچر داشتند و همه آن‌ها در یک سال اخیر حداقل یک مشکل اسکلتی-عضلانی را تجربه کرده بودند. همچنین، سطوح مشترک ویلچرهای دستی حداقل در یک بُعد نامتناسب با کاربران بودند. بنابراین، بر اساس نتایج مدل‌سازی رگرسیونی خطی و لجستیک چندگانه عدم تناسب سطوح مشترک ویلچرهای دستی با قابلیت استفاده، ناراحتی، راحتی و عواض اسکلتی-عضلانی رابطه معنی¬داری داشتند. در نهایت مهمترین ابعاد ویلچرهای دستی که عدم تناسب آن‌ها بیشترین تأثیر منفی را بر روی شاخص¬های ارگونومیکی نشان دادند، به ترتیب ابعاد موقعیت دستگیره، پهنای نشیمنگاه، ارتفاع تکیه¬گاه پا به دست آمدند، که به طور اساسی نیاز به اصلاح، باز طراحی و توجه هنگام تجویز ویلچر داشتند. یافته¬های مطالعه حاضر نشان دادند که تناسب/ عدم تناسب سطوح مشترک تکنولوژی‌های کمکی می¬توانند به عنوان یک عامل جدید در مدل¬های مفهومی قابلیت استفاده تکنولوژی¬های کمکی که تاکنون مورد توجه نبودند، مطرح شوند.