بررسی، بازطراحی و ارزیابی ارگونومیک انبر آرماتوربندی

Abstract

مقدمه: هنگام انجام كار و فعاليت، بدن انسان در وضعيت و حالت¬هاي مختلفي قرار مي¬گيرد. بسته به نوع و شدت اين فعاليت¬ها، واكنش¬هاي فيزيولوژيكي بدن نيز تغيير مي¬كند. حال آن كه اگر در هنگام انجام كار از ابزار مناسبي كه حتي‌الامكان وضعيت طبيعي بدن را حفظ نموده و از طراحي مناسبي برخوردار باشند استفاده شود، ميزان اين آسيب¬ها به طور چشم‌گيري در افراد كاهش خواهد يافت. یافته¬های پژوهشی نشان می‌دهند که در طراحی ابزارهای دستی، مد نظر قرار دادن شرایطی نظیر فراهم نمودن پهنای چنگش مناسب دستگیره، حفظ وضعیت طبیعی مچ دست و جلوگیری از تحت فشار قرار گرفتن بافت¬های دست، می‌توانند باعث افزایش قابلیت استفاده این ابزارها گردیده و با کاهش فشار وارده بر روی عضلات ساعد و تاندون¬های انگشتان تأثیر قابل توجهی بر ایمنی و سلامت کاربر داشته باشند. روش کار: ابتدا مشخصه‌های انبر سنتی بررسی گردیده و نظرات کاربران در مورد آن دریافت شد. سپس 4 مدل انبر بر اساس توصیه¬های موجود در مطالعات علمی طراحی گردید. برای این منظور، از طریق تغییر در پهنای چنگش انبرهای سنتی، کار انجام گرفت. سپس انبرهای طراحی شده به همراه انبر سنتی مورد بررسی گرفتند. نمونه مورد نیاز با استناد به نتایج مطالعات پیشین و بر اساس محاسبات آماری 18 نفر تعیین گردید. افراد مورد مطالعه از بین دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی تبریز و از طریق آگهی در محیط دانشگاه انتخاب شدند. هر فرد شرکت¬کننده در مطالعه با 5 انبرکار کرد. نحوه انتخاب انبرها برای هر فرد به صورت تصادفی صورت گرفت. تأثیر پهنای چنگش ارگونومیکی انبر آرماتوربندی، پوسچر بدن و جهت قطعه کار که به عنوان متغیر مستقل می‌باشند، بر متغیرهای وابسته که میزان ناراحتی، قابلیت استفاده و گشتاور دست بودند، مورد اندازه‌گیری و سنجش قرار گرفت. براي تجزيه و تحليل اطلاعات جمع¬آوري شده، از روش¬هاي آمار استنباطی با نرم‌افزار SPSS استفاده شد. یافته¬ها: در حداکثر قدرت گشتاور دست، با استفاده از مدل آنالیز واریانس ترکیبی، اثر ارتفاع کار و جهت کار به لحاظ آماری معنی دار نبود ولی از نظر نوع انبر معنی دار بود. بیشترین و کمترین مقدار حداکثر قدرت گشتاور دست به ترتیب برای انبر با پهنای چنگش 40 میلیمتر (میانگین=5) و انبر با پهنای چنگش 60 میلیمتر (میانگین=7/5) به دست آمد. بر اساس نتایج پس آزمون سیداک ، میانگین نمرات قابلیت استفاده برای انبر با پهنای چنگش 50 میلیمتر (میانگین=8/67) که همان انبر سنتی بود، به طور معنی داری بیشتر از بقیه انبرها به دست آمد. در ناحیه تنار (برآمدگی کف) دست بیشترین ناراحتی گزارش شده و پس از آن در ناحیه بند داخلی انگشت شست و کمترین ناراحتی نیز در بند خارجی انگشت سبابه و بند خارجی انگشت میانی گزارش شده است. بحث و نتیجه¬گیری: یافته¬های این پژوهش نشان داد که قابلیت استفاده در انبر 50 میلیمتری بهتر از سایر انبرها بود ولی حداکثر گشتاور در انبر 60 میلیمتری بهتر از بقیه بود. با جمع‌بندی ارزیابی¬های حداکثر قدرت گشتاور، قابلیت استفاده و ناراحتی دست، چون انبر 50 میلیمتری در هیچ کدام از این ارزیابی¬ها رد نشد، از نظر قابلیت استفاده نیز نتایج بهتری نسبت به سایر انبرها کسب کرد و اختلاف کمی با بهترین انبر به لحاظ اعمال گشتاور داشت، انبر با پهنای چنگش 50 میلیمتری به عنوان بهترین پهنای چنگش جهت طراحی پیشنهاد می¬شود.