تاثیر مشاوره با رویکرد مهارت آموزی بر عملکرد مادری پس از زایمان: یک کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده

Abstract

چکیده: مقدمه: عملکرد مادری در دوره پس از زایمان از جمله شاخص های مهم در انتقال موفقیت آمیز مادر به نقش مادری و پیش بینی کننده مهم رفتار مادر، خودکارآمدی و رفتار مراقبت از شیرخوار است، بنابراین باید توجه داشت ارزیابی مناسب از عملکرد پس از زایمان برای ارائه اطلاعات ارزشمند در مورد سطح توانایی مادر در نقش مادری کمک کننده است، لذا این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مشاوره با رویکرد مهارت آموزی بر عملکرد مادری پس از زایمان (پیامد اولیه) و خودکارآمدی مادری و رفتار مراقبت از نوزاد (پیامدهای ثانویه) انجام شد. روش اجرا: این کارآزمایی تصادفی کنترل¬شده بر روی 68 زن زایمان¬کرده مراجعه کننده به مراکز سلامت تبریز-ایران در سال 98-1397 انجام شد. مشارکت کنندگان ازطریق بلوک بندی تصادفی طبقه بندی شده [Stratification بر اساس تعداد زایمان (اول زا یا دوم زا) و نوع زایمان (واژینال یا سزارین) به دو گروه مشاوره و کنترل تخصیص داده شدند. گروه مداخله، 4 جلسه مشاوره با رویکرد مهارت آموزی را دریافت نمودند. قبل و دو هفته پس از اتمام مداخله پرسشنامه عملکرد مادری بارکین و پرسشنامه خودکارآمدی مادری و رفتار مراقبت از شیرخوار تکمیل شد. از آزمون ANCOVA و تی مستقل برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج: بین دو گروه از نظر مشخصات فردی- اجتماعی تفاوت معنی دار آماری وجود نداشت (05/0<P). میانگین (انحراف معیار) نمره کلی عملکرد مادری بارکین قبل از مداخله در گروه مداخله 1/73 (5/8) و در گروه کنترل 6/71 (8/4) بود که بر اساس آزمون تی مستقل تفاوت معنی دار آماری بین دو گروه وجود نداشت (383/0=p). بعد از مداخله میانگین (انحراف معیار) نمره کلی عملکرد مادری بارکین در گروه مداخله 8/95 (8/11) و در گروه کنترل 3/70 (5/4) بود که بر اساس آزمون ANCOVA و با کنترل مقادیر پایه، میانگین نمره کلی عملکرد مادری بارکین به طور معنی دار در گروه مداخله بیشتر از گروه کنترل بود (اختلاف میانگین: 9/22؛ فاصله اطمینان 95%= 2/18 تا 6/27؛ 001/0P<). از نظر ابعاد شاخص عملکرد مادری بارکین نیز در قبل از مداخله بر اساس آزمون تی-مستقل تفاوت معنی دار آماری بین دو گروه وجود نداشت، اما بعد از مداخله میانگین نمره تمامی ابعاد در گروه مداخله به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود (05/0>P). بعد از مداخله میانگین (انحراف معیار) نمره کلی خودکارآمدی مادری در گروه مداخله 6/35 (7/5) و در گروه کنترل 9/30 (9/1) بود که براساس آزمون ANCOVA و با کنترل نمره مقادیر پایه در گروه مداخله به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 9/2؛ فاصله اطمینان 95%= 8/0 تا 1/5؛ 008/0=P) بود. همچنین، بعد از مداخله میانگین (انحراف معیار) نمره کلی رفتار مراقبت از شیرخوار در گروه مداخله 9/78 (8/3) و در گروه کنترل 2/76 (6/3) بود که براساس آزمون ANCOVA و با کنترل نمره مقادیر پایه در گروه مداخله به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 8/2؛ فاصله اطمینان 95%= 6/1 تا1/4؛ 001/0P<) بود. نتیجه گیری: مشاوره با رویکرد مهارت آموزی بر عملکرد مادری پس از زایمان و همچنین بر خودکارآمدی مادری و مراقبت از نوزاد موثر می باشد. لذا استفاده از این روش برای بهبود پیامدهای مادری فرزندی توصیه می شود.