بررسی تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر توانمندسازی زنان سالمند بر اساس الگوی خانواده محور بر سلامت روان و رفتارهای ارتقا دهنده سلامت: کارآزمایی تصادفی کنترل شده

Abstract

چکیده: زمینه و هدف: بسیاری از مشکلات دوران سالمندی ناشی از شیوه زندگی ناسالم در این دوران است. اتخاذ رفتارهای ارتقادهنده سلامت سبب پیشگیری و کاهش مشکلات مرتبط با سالمندی شده و به تبع آن هزینه های ناشی از بار بیماری در این دوران نیز کاهش می یابد. روش بررسی: این پژوهش یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده بود که بر روی 60 نفر از زنان بالای 60 سال مراجعه کننده به پنج کانون دوستدار سالمند شهر تبریز-ایران در سال 1397 انجام شد. ابزار مورد استفاده پرسشنامه سه قسمتی مشخصات دموگرافیک- آنتروپومتریک، پرسشنامه سبک زندگی ارتقادهنده سلامت(HPLP2) و پرسشنامه سلامت روان(GHQ) بود. مقایسه ها در دو گروه با استفاده از آزمون های آماری t مستقل، آنالیز واریانس یکطرفه، مجذور کای، مجذور کای روند، تست دقیق فیشر انجام شد. برای مقایسه نمره سبک زندگی، شاخص های تن سنجی و سلامت روان قبل از مداخله در بین گروه های مطالعه از آزمون تی مستقل و من ویتنی و بعد از مداخله و در زمان های مختلف اندازه گیری (4 هفته و 8 هفته پس از اتمام مداخله) از آزمون-های ANCOVA ، ANOVA with repeated measure با تعدیل نمره پایه و فریدمن استفاده شد. نتایج پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS version 13 و در سطح معنی داری کمتر از 05/0 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: بین دو گروه از نظر مشخصات فردی – اجتماعی تفاوت معنی دار آماری وجود نداشت (05/0<P). از نظر نمره کلی سلامت روان و زیر مقیاس های آن (جسمی، اضطراب و بیخوابی، اختلال عملکرد اجتماعی و افسردگی شدید) قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی دار آماری وجود نداشت (05/0<P). قبل از مداخله تفاوت معنی دار آماری بین گروه مداخله و کنترل از نظر نمره کلی رفتارهای ارتقادهنده سلامت وجود نداشت (05/0<P). ولی با کنترل مقادیر پایه، یک ماه (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 5/13، فاصله اطمینان 95%: (5/3تا 6/23، 009/0 P=) و دو ماه (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 7/16، فاصله اطمینان 95%: (7/5 تا 8/27، 004/0 P=) بعد از اتمام مداخله، میانگین نمره کلی رفتارهای ارتقادهنده سلامت گروه مداخله بطور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود. دو ماه بعد از اتمام مداخله تفاوت معنی دار از نظر شاخص توده بدنی بین دو گروه وجود داشت (اختلاف میانگین: 7/0-، فاصله اطمینان 95%: 4/1-تا 1/0- ،033/0 P=). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر حاکی از اثرات مثبت اجرای آموزش مبتنی بر الگوی توانمندسازی خانواده محور بود. با توجه به نقش مهم خانواده در مراقبت از سالمندان، در نظر گرفتن نقش خانواده در آموزش با استفاده از این الگو جهت دستیابی به کیفیت زندگی مطلوب و ارتقا سلامت این قشر ارزشمند جامعه توصیه می شود.