مقایسه تاثیر موسیقی درمانی و رایحه درمانی بر روی کیفیت خواب و شاخص های فیزیولوژیک بیماران مبتلا به انفارکتوس حاد میوکارد: یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی

Abstract

چکیده: مقدمه: بیماران دچار انفارکتوس حاد میوکارد بستری در بخش های ویژه، به دلیل عوامل روانشناختی، محیطی، فیزیولوژیکی و محدودیت های حرکتی و اجتماعی دچار اختلال در کیفیت و کمیت خواب و تغییر در شاخص های فیزیولوژیک از قبیل افزایش تعداد ضربان قلب و فشار خون می شوند، این تغییرات باعث افزایش طول مدت زمان بستری و بهبودی، افزایش ناتوانی جسمی، روانی و افزایش مرگ و میر می شوند، امروزه درمانهای طب مکمل و سنتی به دلیل عوارضی که درمانهای فارماکولوژیکی دارند از ارجحیت بیشتری برخوردارند، استفاده از موسیقی درمانی و رایحه درمانی با اسطوخودوس برای بهبود کیفیت خواب و شاخص های فیزیولوژیک در چند دهه اخیر رایج شده است. مطالعات انجام شده در ایران در این زمینه کم و نتایج ضد و نقیضی به همراه داشته است، همچنین مطالعه ای که این دو مداخله ی طب مکمل را در بیماران انفارکتوس حاد میوکارد بستری در بخش مراقبت های ویژه بررسی کند در دسترس نمی باشد، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر موسیقی درمانی و رایحه درمانی بر کیفیت خواب و شاخص های فیزیولوژیک بیماران تحت انفارکتوس حاد میوکارد انجام گرفت. روش کار: این مطالعه یک کارآزمایی بالینی تک سوءکور با بلوک بندی های تصادفی شش تایی بود، که بر روی 129 بیمار دچار انفارکتوس حاد میوکارد که در بخش مراقبت های ویژه قلبی 1، بیمارستان شهید مدنی تبریز بستری بودند، انجام گرفت. نمونه گیری از خرداد ماه 95 تا مرداد 96 به طول انجامید، در این مطالعه بیماران بصورت تصادفی به سه گروه کنترل، موسیقی درمانی و رایحه درمانی تقسیم شدند (هر گروه 43 نفر)، در گروه موسیقی درمانی بیماران از ساعت 10شب به مدت سه شب متوالی، 30 تا 45 دقیقه موسیقی درمانی شدند، در گروه رایحه درمانی نیز بیماران از ساعت ده شب تا شش صبح با استفاده از چهار قطره اسانس خالص اسطوخودوس رایحه درمانی شدند. بیماران گروه کنترل فقط مراقبت های روتین بخش از قبیل کنترل سر و صدا و نور محیط را مثل بیماران گروه مداخله دریافت کردند، کیفیت خواب بیماران در هر سه گروه یکبار در بدو ورود بیماران به مطالعه و بار دوم صبح روز چهارم توسط پرسشنامه خود گزارش دهی پیتزبرگ اندازه گیری شد، شاخص های فیزیولوژیک بیماران نیز در سه شب متوالی در ساعت های 21 ، 24 و 6 صبح توسط دستگاه های کالیبره شده موجود در بخش اندازه گیری شدند، داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 16 و آمار توصیفی( فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (chi-square، ANOVA، Fisher exact tes MANCOVA,، Repeated ANOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که بین میانگین تغییر نمرات کیفیت خواب بیماران در سه گروه تفاوت آماری معنی داری وجود دارد (p=0/000)، همچنین بین تغییرات فشار خون سیستولیک (046/ p= 0) ، تعداد تنفس (000/ p= 0) و میزان اشباع اکسیژن خون شریانی(001/ p= 0)، بیماران سه گروه مورد مطالعه نیز تفاوت آماری معنی داری وجود دارد. در حالی که بین میانگین تغییر متوسط فشار خون شریانی (144/ p= 0)، فشار خون دیاستولیک(531/ p= 0)، تعداد ضربان قلب (p=0/87) و دمای بدن(191/ p= 0) بیماران تفاوت آماری معنی داری یافت نشد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که هر دو مداخله موسیقی و رایحه درمانی می توانند باعث بهبود کیفیت خواب بیماران انفارکتوس حاد میوکارد شوند، همچنین موسیقی درمانی می تواند باعث بهبود فشار خون سیستولیک و اشباع اکسیژن خون شریانی این بیماران شود و رایحه درمانی نیز فقط بر تعداد تنفس بیماران اثرات بهبود دهنده ای داشت، بنابراین توصیه می شود که پرستاران بخش مراقبت های ویژه قلبی که از این بیماران مراقبت می کنند، می توانند در جهت بهبود این متغیرها، از این مداخلات طب مکمل و سنتی استفاده کنند.