بررسی عوامل شروع کننده غذایی و غیر غذایی، الگوهای غذایی و کیفیت رژیم غذایی زنان مبتلا به میگرن در شهر اهواز

Abstract

زمینه و هدف: میگرن یک بیماری عصبی است که معمولا با دردی ضربانی در یک طرف سر بروز می‌کند. مطالعات اخیر علاوه بر بررسی عوامل شروع کننده میگرن، حاکی از اثر احتمالی ترکیب رژیم غذایی، الگوهای دریافت غذایی و کیفیت رژیم غذایی بر بسامد و شدت حملات میگرنی هستند. اما مطالعات بررسی‌کننده اثر رژیم غذایی کلی بر میگرن بسیار محدود می‌باشند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی اهمیت عوامل شروع‌کننده غذایی و غیرغذایی، استخراج الگوهای غذایی غالب و بررسی کیفیت رژیم غذایی زنان مبتلا به میگرن شهر اهواز انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی 300 نفر از زنان مبتلا به میگرن داوطلب با توجه به معیارهای ورود و عدم ورود، وارد مطالعه شدند. خصوصیات جمعیتی، اطلاعات مربوط به ویژگی‌های بیماری و سوابق پزشکی افراد از طریق پرسشنامه دموگرافیک، اطلاعات عوامل شروع‌کننده مؤثر از طریق پرسشنامه طراحی و اعتبارسنجی شده عوامل شروع‌کننده میگرن و اطلاعات دریافت‌های غذایی یکسال اخیر از طریق بسامد خوراک 147 آیتمی به صورت مصاحبه رو در رو جمع‌آوری گردید. الگوی عوامل شروع‌کننده غذایی و غیر غذایی میگرن و الگوهای غذایی عمده در زنان مورد مطالعه با استفاده از روش تحلیل عاملی استخراج شد. کیفیت رژیم غذایی افراد نیز براساس شاخص خوراک سالم (HEI-2015) محاسبه گردید. یافته‌ها: میانگین کل انرژی دریافتی زنان 3/1094 ± 8/3140 کیلوکالری بود که به‌طور معنی‌داری از مقادیر مورد نیاز محاسبه شده بیشتر بود (001/0 > P). شش عامل عمده در میان عوامل شروع‌کننده شامل: الگوی "چاشنی‌ها"، "عوامل محیطی و رفتاری"، "غذاهای حاوی نیترات، تیرامین و کافئین"، "آلیوم‌ها"، "چربی‌ها" و "لبنیات ونوشیدنی‌های سرد" استخراج شد. دو الگوی غذایی غالب در جمعیت مورد مطالعه شناسایی شد. الگوی غذایی اول با عنوان "الگوی غذایی غربی" شامل مصرف بالای نوشابه‌های گازدار، آجیل‌های بوداده و نمک‌زده، گوشت‌های فرآوری شده، غذاهای آماده و فوری و میان‌وعده‌های ناسالم بود و الگوی غذایی دوم با عنوان "الگوی غذایی سالم" شامل مصرف بالای میوه‌ها، ماهی، ترشی سبزی‌ها، سبزی‌ها و حبوبات بود. زنان با بیش‌ترین تبعیت از "الگوی غربی" در مقایسه با زنان با کم‌ترین تبعیت، به‌طور معنی‌داری بسامد حمله بیشتری داشتند (02/0 = P trend،[82/1 – 42/0] :CI 95% ،88/0 =OR) و زنان با بیشترین تبعیت از "الگوی سالم" در مقایسه با زنان با کم‌ترین تبعیت بسامد حمله کمتری داشتند (02/0 = P trend،[33/3 – 75/0] :CI 95% ،58/1 =OR). میانگین امتیاز کیفیت رژیم غذایی براساس شاخص HEI برای زنان مورد مطالعه، 8 ± 3/57 بود. در مجموع 8/81% از زنان از لحاظ کیفیت رژیم غذایی، "نیازمند تغییر و اصلاح" (امتیاز بین 50 تا 80) بودند. شانس ابتلا به میگرن مزمن در زنان با کیفیت رژیم غذایی بالا به‌طور معنی‌داری کمتر از سایر زنان بود (02/0 = P trend،[24/2 – 43/0] :CI 95% ،98/0 =OR). نتیجه‌گیری: براساس نتایج مطالعه حاضر به نظر می‌رسد تاکید بر تبعیت از الگوهای غذایی سالم و با کیفیت و طراحی آن برای بیماران و هم‌چنین برنامه‌ریزی برای مواجهه کمتر با عوامل شروع‌کننده شایع در جمعیت منطقه می‌تواند در کنترل بهتر بیماری میگرن مؤثر باشد.