بررسی میرایی درازمدت سکته مغزی و عوامل مؤثر بر آن در استان آذربایجان شرقی

Abstract

چکیده: بررسی عوامل مؤثر بر میرایی درازمدت سکته مغزی بار اول در استان آذربایجان شرقی زمینه و هدف: سکته مغزی دومین علت رایج مرگ و از علل ناتوانی بزرگسالان در بیشتر کشورهای غربی است. شناخت کمی از میزان کشندگی، پیش‌آگهی دهنده‌ها و عوامل موثر بر میرایی دراز مدت متعاقب سکته مغزی در ایران و به خصوص در استان آذربایجانشرقی وجود دارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان میرایی یکساله،18 ماهه و دو ساله متعاقب سکته مغزی و عوامل موثر بر آن در استان آذربایجان شرقی طراحی و اجرا گردید. مواد و روش کار: این مطالعه به روش همگروهی آینده‌نگر از آبان 1392 لغایت اسفتد 1395 اجرا گردید. آزمودنی های مطالعه شامل بیماران سکته مغزی ایسکمیک (آمبولیک و ترومبولیک) و سکته مغزی هموراژیک (ICH ،SAH ) بار اول مطابق با سیستم کد گذاری بین المللی بیماریها (ICD -10 ) با تشخیص قطعی بر اساس CT و MRI بودند که در بیمارستان‌های ارجاعی رازی و امام رضا تبریز طی آبان 1392 لغایت اسفتد 1393 بستری شدند. تمام بیماران تا دو سال پس از رخداد سکته مغزی پیگیری شدند. نمونه گیری به روش تمام شماری انجام شد. بعد از تشخیص قطعی سکته مغزی و اخذ رضایت آگاهانه از بیمار، اطلاعات بیماران با مصاحبه و یا با استفاده از پرونده بیماران توسط کارشناس آموزش‌دیده در چک لیستی ثبت گردید، جهت سنجش شدت سکته مغزی، پرسشنامه mNIHSS توسط رزیدنت نورولوژی در بیمارستان و جهت پیگیری بیماران پرسشنامه MRS توسط کارشناس آموزش‌دیده تا یک سال، 18 ماه و دو سال پس از رخداد سکته از طریق تماس تلفنی تکمیل گردید. به‌منظور برآورد تابع بقا از روش کاپلان مایر و جهت مقایسه بین گروهی از روش Log Rank استفاده شد. جهت شناسایی فاکتورهای پیشگویی‌کننده میرایی از رگرسیون نیمه پارامتری کاکس استفاده شد. داده‌ها توسط نرم‌افزار آماری STATA نسخه 14 مورد تجزیه‌ وتحلیل قرار گرفتند. P-value کمتر از 0.05 به‌عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد. نتایج: تعداد 1036 مورد بیمار سکته مغزی بار اول وارد مطالعه گردید که 852 نفر (2/82%) سکته مغزی ایسکمیک و 184 نفر (8/17%) سکته مغزی هموراژیک بود. میانگین سنی بیماران 09/69 با انحراف معیار 79/12 سال بود. 6/54 درصد بیماران مرد بودند. 8/47% بیماران دارای بیماری دیابت، 8/85% فشارخون بالا و 9/46% بیماران چربی خون بالا داشتند. میزان کشندگی یک‌ساله، 18ماهه و دوساله بعد از سکته مغزی به ترتیب 5/34%،5/36% و 38% بود. در این مطالعه در تحلیل تک متغیره کاکس متغیرهای سن، تحصیلات، نمای توده بدنی، نوع سکته، سابقه فامیلی سکته مغزی، دیابت، هایپرلپیدمی و شدت سکته از فاکتورهای مؤثر بر میرایی یک‌ساله، 18 ماهه و دوساله بودند. وضعیت تاهل فقط در میرایی دوساله مؤثر بود. بیماران مبتلا به هایپرلپیدمی خطر میرایی کمتری داشتند و هایپرلپیدمی نقش حفاظت کننده در برابر میرایی داشت. در تحلیل چند متغیره کاکس، متغیرهای سن، نوع سکته، شدت سکته مغزی و بیماری دیابت فاکتورهای مهم تاثیر گذار در میرایی یک‌ساله، 18ماهه و 2 ساله بودند. با افزایش سن خطر میرایی یک‌ساله، 18مـاهه و دوساله افـزایش داشت به‌طوری‌که خطـر میرایی یک‌ساله، 18ماهه و دوساله بیمـاران در گروه سنی 75 سال و بیـشتر به ترتیب 92/3 (55/7 – 04/2)، 78/3 (94/6–06/2) و 98/3 (29/7 – 17/2) برابر گروه سنی کمتر از 55 سال بود. داشتن بیماری دیابت خطر میرایی یک‌ساله،18ماهه و دوساله سکته مغزی را به ترتیب 35/1 (77/1 – 03/1)، 38/1 (80/1 – 07/1) و 40/1 برابر (81/1 – 09/1) بیشتر می‌کرد. سکـته مغزی هموراژیک خطــر میرایی یک‌ساله، 18ماهه و دو ساله سکـته مغزی را 42/1 (97/1–03/1)، 45/1 (98/1 – 06/1) و 44/1 (97/1 – 06/1) برابر افزایش میداد. با افزایش شدت سکته مغزی بر اساس نمره شاخص mNIHSS، خطر میرایی یک‌ساله،18-ماهه و دوسالـه افزایش مــی‌یافت به‌طوری‌که خطـر میرایی یک‌سـاله، 18ماهه و دوساله بیمـاران با نمره mNIHSS≥20، به ترتیب 77/14 (31/24 – 97/8)، 93/12 (56/20 – 13/8) و 92/12 (35/20 –20/8) برابر بیماران با نمره mNIHSS ≤5 بود. نتیجه گیری: این مطالعه اطلاعات مفیدی در مورد سیمای اپیدمیولوژیک بیماری و علل و عوامل مؤثر بر میرایی سکته مغزی در استان آذربایجان شرقی ارائه میدهد. بر اساس نتایج این مطالعه میزان کشندگی یک‌ساله، 18 ماهه و دوساله به ترتیب 5/34%، 5/36% و 38% بود. در تحلیل چند متغیره فاکتورهای سن، شدت سکته مغری، دیابت و سکته مغزی هموراژیک از عوامل مؤثر بر میرایی بودند.