اصول و تکنیک های جراحی های دستگاه ادراری تناسلی در کتب طبی منتخب( فردوس الحکمه، الحاوی فی الطب، القانون فی الطب، کامل الصناعه الطبیه و التصریف لمن عجز عن التالیف)

Abstract

مقدمه: امروزه جراحی¬ ارولوژی به صورت یک رشته تخصصی همانند سایر رشته¬های پزشکی درحال پیشرفت می¬باشد به طوری که هرروزه تکنیک¬ها و ابزارهای جدید جراحی جهت رفاه حال بیماران و کمک به پزشکان ابداع می¬شوند. بیماری¬های دستگاه ادراری تناسلی همواره همراه انسان بوده¬اند و پزشکان در هر دوره با توجه به امکانات تشخیصی و درمانی موجود سعی در کاهش آلام بشر داشته¬اند. با بررسی و مطالعه دقیق متون پزشکی دوران مختلف می¬توان از سیر رشد این دانش آگاهی پیدا کرد. هدف: هدف از این مطالعه بررسی اصول و تکنیک¬های جراحی¬های دستگاه ادراری تناسلی در کتب طب سنتی می¬باشد. روش کار و مواد: اين پژوهش يک مطالعهﻱ کيفی است که به بررسی اعمال جراحی مربوط به دستگاه ادراری تناسلی تشریح شده توسط حکمای منتخب دوران طلايی اسلام می‌پردازد. برای انتخاب کتاب‌ها معيارهايی مانند اعتبار و زبردستی مؤلفان در طبابت، تجربه عملی و رسايی و شيوايی آثار مدنظر قرار¬گرفت. در اين راستا پنج کتاب: فردوس الحکمه تألیف علی بن ربّن طبری، الحاوى فی‌ الطب تأليف زكرياى رازى، القانون فی‌الطب تأليف ابوعلى‌سينا، کامل الصناعه الطبیه تأليف مجوسی اهوازی و مهم‌ترین کتاب طبی اسلامی در زمینه جراحی- جلد سی‌ام التصریف لمن عجز عن التألیف - اثر زهراوی جهت بررسی انتخاب شدند. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان ¬می‌دهد که برخلاف تصور عموم که جراحی¬های دستگاه ادراری تناسلی را پدیده¬ای نوظهور و مربوط به دوران جدید می¬دانند، این جراحی¬ها در دورهﻱ طلایی اسلام به صورت وسیع و با رعایت استانداردهای موردقبول انجام می¬گرفته¬اند که در بیشتر موارد قابل مقایسه با روش¬های امروزی می¬باشند. با توجه به یافته¬های این مطالعه می¬توان گفت که پایه¬های این دانش در آن دوره بنا¬ نهاده شده¬است. اصول و کلیات تاکنون کمابیش حفظ شده و تکنیک¬ها همگام با پیشرفت علوم و فنون توسعه یافته و پیشرفت کرده¬اند. نتیجه‌گیری: با وجود پیشرفت¬های چشمگیر در حوزهﻱ جراحی¬های دستگاه ادراری¬تناسلی به جرأت می¬توان گفت اصول و کلیات آن در دورهﻱ طلایی اسلام و توسط پزشکان برجستهﻱ آن دوره بنا نهاده¬شده و تا حال حاضر کمابیش حفظ شده و تکنیک¬ها همگام با پیشرفت¬های زمان توسعه یافته و پیشرفت کرده¬اند. با قاطعیت می¬توان گفت مجوسی اهوازی و ابوالقاسم زهراوی پایه گذاران جراحی ارولوژی بوده¬اند و ¬زکریای رازی نیز نقش برجسته¬ای در توسعهﻱ این رشته داشته است.