سیر تاریخى بیمارى نسیان از دیدگاه طب سنتى ایران در كتب طبى منتخب (الحاوى فى الطب زكریاى رازى، هدایه المتعلمین اخوینى بخارایى، القانون فى الطب ابوعلى سینا، ذخیره خوارزمشاهى سید اسماعیل جرجانی)
Abstract
مقدمه و هدف: بیمارى دمانس به عنوان یك اختلال مزمن پیشرونده، یكى از عوامل ناتوان كننده در سنین پیرى است كه با افزایش قابل توجهی در سالهاى اخیر همراه مى¬باشد. طى دوران بیمارى شخص به مرور توانایى انجام كارهاى روزانه را از دست مى¬دهد. با مطالعه دقیق و بررسى متون پزشكى در دوره¬هاى مختلف مى¬توان از تجارب پزشكى، نوآوری¬ها و ابتكارات اطباى مشهور در تمامى حیطه¬هاى درمانى استفاده كرده و از آن در راستاى حل مشكلات كنونى و در پیش رو به كار برد. با توجه به اهمیت دوران سالمندی و عدم وجود درمانی قطعی برای این بیماری، مراجعه به مکاتب پزشکی پیشین و یافتن راههایی جدید برای پیشگیری از بیماری ضروری به نظر می¬رسد. هدف از این مطالعه بررسی سیر تاریخی بیماری نسیان در دوران طلایی اسلام می¬باشد.
روش کار و مواد: این پژوهش یک مطالعه کیفی است که به بررسی نظر دانشمندان دوران طلایی اسلام در مورد نسیان می¬پردازد. برای انتخاب کتب معیارهایی مانند اعتبار و زبردستی مولفان در طبابت، تجربه عملی و رسایی و شیوایی آثار مد¬نظر قرار گرفت. در این راستا ٤ کتاب: الحاوى فى الطب تالیف زكریاى رازى، هدایه المتعلمین تالیف اخوینى بخارى، القانون فى¬الطب تالیف ابوعلى سینا، ذخیره خوارزمشاهى تالیف سید اسماعیل جرجانی جهت بررسی انتخاب شدند.
یافته¬ها: یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد علیرغم انتساب شناسایی بیماری آلزایمر به قرن بیستم میلادی، دانشمندان برجسته اسلامی از جمله محمد ابن زکریای رازی، ابن سینا و حکیم سید اسماعیل جرجانی قرنها قبل به شناسایی، معرفی و ارایه راهکارهای درمانی برای بیماری با نامهایی متفاوت پرداخته¬اند. این تعاریف بسیار نزدیک به برخی از انواع دمانس می¬باشد.
نتیجه گیری: اگرچه در طی قرون مختلف در دوران طلایی اسلام هر یک از حکما مواردی را به دانسته¬های حکمای قبلی اضافه کرده¬اند ولی می توان با قاطعیت اشاره کرد که نوشته¬های ابن سینا در قانون کاملترین و جامعترین توصیف مرتبط با آلزایمر در طب امروزی می¬باشد.