بررسی غلظت فلوراید در منابع آب شرب روستاهای شهرستان ماکو و پهنه بندی آن با استفاده ازسیستم GIS و اثرات بهداشتی آن روی شیوع فلوروزیس دندانی

Abstract

در ایران بیش از %95مناطق روستایی جهت آب شرب وابسته به آبهای زیرزمینی میباشند. در بین منابع طبیعی، ساختار زمینشناسی هر منطقه نقش بسیار مهمی در کیفیت آب به ویژه جنبههای شیمیایی آن دارد و میتوان گفت که کیفیت عمومی آبهای زیرزمینی هر منطقه تابعی از ساختار زمینشناسی همان منطقه است. فلوراید در همه آبهای طبیعی با غلظتهای متفاوت یافت میشود و از معدود مواد شیمیایی است که از طریق آب میتواند در انسان اثرات قابل توجهی ایجاد کند، اثرات مفید و زیانآور فلوراید که به طور طبیعی در آب وجود دارد در اوایل 1940به خوبی تأیید شد. اثرات بد از فلوروزیس دندانی تا فلوروزیس استخوانی بسته به میزان و دوره مواجهه قابل تغییر است. در این مطالعه، هدف کلی، بررسی غلظت فلوراید منابع تأمین آب شرب روستاهای ماکو و مدلسازی آن میباشد و از دیگر اهداف مطالعه، بررسی شیوع فلوروزیس در منطقه بود. نمونههای آب از منابع آب کلیه روستاهای مورد مطالعه در بهار و تابستان مطابق استاندارد متد جمعآوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. غلظت فلوراید با روش SPANDSتعیین گردید. سپس پهنهبندی غلظت فلوراید با نرمافزار Arc GISانجام شد. برای بررسی شیوع و شدت فلوروزیس و شاخص ( DMFTتعداد دندانهای پوسیده، از دست رفته و پر شده) تعداد 239نفر از دانش آموزان طبق روش نمونهبرداری تصادفی خوشهای از دو گروه روستا، گروه یك (روستاهای آلوده با متوسط غلظت فلوراید آب شرب )6/98mg/lو گروه دود (روستاهای غیر آلوده با متوسط غلظت فلوراید آب شرب )0/45mg/lانتخاب شدند. سپس نتایج بررسی فلوروزیس و DMFTبا آزمون کای اسکوئر و من ویتنی آنالیز گردید. نتایج حاصله نشان داد که میانگین غلظت فلوراید در فصل بهار 1/6± 1/4 mg/lو در تابستان2 2/6 ±3/2mg/lبود. حداکثر غلظت فلوراید در بهار و تابستان به ترتیب 6/68mg/lو 11/14mg/lتعیین گردید. غلظت فلوراید آب شرب در 26روستا بیشتر از مقدار توصیه شده . بود0/5-1/5mg/l نتایج بررسی فلوروزیس نشان داد میزان کل فلوروزیس (شاخص )Deanدر روستاهای گروه یك و دو به ترتیب 3/75و 0/046بود. شاخص DMFدر گروه یك و دو به ترتیب 0/99و 0/42بود. رابطه معنیداری میان فلوروزیس و غلظت فلوراید آب شرب وجود داشت. مطابق شاخص Deanدرصد بالایی از دانش آموزان در گروه یك فلوروزیس دندانی داشتند (درجات )p>0/001()2-5در حالی که در گروه دو دندانهای سالم داشتند. میانگین اجزای DMFTدر گروه یك، M=0/025 ،D=0/95و F=0/01و در گروه دو، ،D=0/4 D=0/025و F=0بود و مشخص شد که میان شاخص DMFTو غلظت فلوراید آب شرب در این منطقه همبستگی وجود دارد. با توجه به بالا بودن غلظت فلوراید در تعدادی از منابع آب روستاهای مورد مطالعه و نیز شیوع بالای فلوروزیس در جوامع آلوده، اقدامات مناسب و ضروری برای حذف فلوراید اضافی از آب شرب توصیه میگردد.