فعالیت جسمانی در دوران بارداری و ارتباط آن با وضعیت عملکردی، خلق و خستگی پس از زایمان در مادران نخست زا: یک مطالعه ی همگروهی

Abstract

چکیده: مقدمه: مادران جدید در طی ماه های اول پس از زایمان، در معرض خطر افزایش استرس، اضطراب ، افسردگی، خستگی و کاهش فعالیت جسمانی و وضعیت عملکردی می باشند. فعالیت جسمانی در دوران بارداری ممکن است منجر به بازگشت وضعیت عملکردی مادران، کاهش علائم افسردگی پس از زایمان و بهبود خلق و خوی و کاهش خستگی در دوران پس از زایمان شود. لذا این مطالعه با هدف بررسی ارتباط فعالیت جسمانی در دوران بارداری و ارتباط آن با وضعیت عملکردی، خلق و خستگی پس از زایمان در مادران نخست زا انجام گرفت. مواد و روش ها: این مطالعه کوهورت بر روی 165 زن باردار نخست زای 35-18 ساله مراجعه کننده مراکز و پایگاه های بهداشتی شهر تهران در سال 1392 انجام شد. انتخاب زنان باردار در مراکز به روش تصادفی نسبتی انجام شد. پرسشنامه بین المللی فعالیت جسمانی در هفته های 34-28 توسط زنان باردار تکمیل شد و بر اساس سطوح فعالیت جسمانی مادران در دو گروه فعالیت جسمانی خفیف و گروه متوسط و شدید قرار داده شدند. پیگیری تا 6 هفته پس از زایمان ادامه یافت و پرسش نامه های تجربه ی لیبر و اطلاعات پس از زایمان، وضعیت عملکردی پس از زایمان ، چک لیست نشانه های خستگی، مقیاس افسردگی، اضطراب، استرس و مجددا پرسشنامه بین المللی فعالیت جسمانی از طریق مصاحبه در پایان 6 هفته پس از زایمان توسط مادران هر دو گروه تکمیل شد. از آزمون های من ویتنی یو، مجذور کای، مجذور کای روند و تی مستقل برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: بین دو گروه مطالعه از نظر مشخصات فردی- اجتماعی و مامایی به جز آیتم کفایت درآمد ماهیانه برای هزینه های زندگی تفاوت معنی دار آماری وجود نداشت. بر اساس نتایج آزمون آماری تی مستقل بین سطوح فعالیت جسمانی دوران بارداری با نمره کل فعالیت جسمانی در دوران پس از زایمان ارتباط آماری وجود نداشت. بین سطوح فعالیت جسمانی دوران بارداری با وضعیت عملکردی کل در دوران پس از زایمان و زیر دامنه های آن شامل مسئولیت های خانه، فعالیت های اجتماعی، مراقبت از نوزاد و مراقبت از خود در دوران پس از زایمان تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت. هیچ تفاوت معنی دار آماری از نظر نمره کلی خستگی و زیر دامنه های آن یعنی خستگی جسمی و ذهنی در دوران پس از زایمان در بین گروه های مطالعه وجود نداشت. همچنین هیچ تفاوتی بین گروه های مطالعه از نظر میانگین نمره کلی استرس، اضطراب و افسردگی در پایان هفته ششم پس از زایمان وجود نداشت. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از عدم ارتباط جسمانی دوران بارداری با وضعیت عملکردی، خلق و خستگی پس از زایمان می باشد. انجام پیگیری های طولانی و مکرر و کارآزمایی های کنترل شده بالینی جهت تعیین تاثیر برنامه مداخله فعالیت جسمانی منظم در دوران بارداری و ارتباط آن با وضعیت عملکردی، خلق و خستگی پیشنهاد می شود.