فرآیند گذار سالمندان از خانه به سرای سالمندان: یک مطالعه نظریه پایه

Abstract

چکیده: مقدمه: سالمند شدن جمعیت یکی از مسائل اجتماعی جهانی، می باشد. با نزدیکتر شدن به سن سالمندی افراد آسیب پذیرتر می شوند و نیازهای مراقبتی گسترده تری پیدا می نمایند. در صورتی که سالمندان مراقبت های لازم را از سوی خانواده خود دریافت نکنند، ممکن است مجبور باشند بقیه عمر خود را در مؤسساتی نظیر سرای سالمندان بگذرانند. انتقال به سالمندان به سرای سالمندان نمونه ای از گذار بوده و تنش های زیادی برای آنان ایجاد می کند. با توجه به اقامت طولانی مدت و حتی دائمی سالمندان در سرای سالمندان، احساس آنان از سرای سالمندان و چگونگی گذار آنان از خانه به سرای سالمندان بسیار مهم می باشد، ولی در ارتباط با فرآیند گذار آنان از خانه به سرای سالمندان اطلاعات بسیار محدودی در دسترس می باشد، بنابراین این مطالعه با هدف تبیین فرآیند گذار سالمندان از خانه به سرای سالمندان انجام شد. روش پژوهش: مطالعه حاضر، مطالعه ای کیفی است که با استفاده از رویکرد گراندد تئوری طی سالهای 1393 تا 1395 انجام شده است. محل انجام مطالعه سراهای سالمندان واقع در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و تهران بود. روش اصلی جمع آوری داده ها مصاحبه بود و از مشاهده نیز به عنوان روش تکمیلی در جمع آوری داد ها استفاده شد. 24 سالمند مقیم در سرای سالمندان، 4 مراقب شاغل در سرای سالمندان و 2 نفر از اعضای خانواده مقیمان در این مطالعه شرکت کردند. مطالعه با نمونه گیری هدفمند آغاز و با پیشرفت مطالعه و با هدایت داد ها و طبقات در حال شکل گیری، با نمونه گیری نظری ادامه یافت. داده ها بر اساس نسخه 2008 اشتراوس و کوربین تحلیل شد.یافته ها: از تجزیه و تحلیل داده ها نه طبقه اصلی تحت عناوین "تعادل شکننده نیاز/ منبع"، "محرک ورود به سرای سالمندان"، "استیگمای سرای سالمندان"، "ساختار معیوب سرا"، "تصمیم گیری جهت ورود و اقامت"، "پایش اسکان"، "احساس فقدان"، "تقلّای منفعلانه رهایی" و "فرسودگی روانی" پدیدار شد. این نه طبقه در مجموع از 26 زیر طبقه تشکیل شده بودند. متغیر مرکزی این مطالعه تحت عنوان "تلاش نافرجام جهت رهایی از فقدان ها"، نشانگر ماهیت و چگونگی گذار سالمندان ایرانی از خانه به سرای سالمندان بود که می توانست چگونگی پدیده تحت مطالعه را توضیح داده و همه طبقات مطالعه را به هم مرتبط سازد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش دلالت بر گذار ناموفق سالمندان ایرانی از خانه به سرای سالمندان دارد. شناسایی این فرآیند، عوامل مؤثر و پیامدهای حاصل از آن در شناسایی مشکلات موجود و ارائه راهکارهایی در جهت حل آن ها و تسهیل فرآیند گذار کمک کننده خواهد بود. تجارب سالمندان از گذار، نشان دهنده نیاز به بازبینی فوری در نحوه ارائه مراقبت به این سالمندان است.