بررسی فیتو شیمیایی و بیواکتیویته Heracleum transcaucasicum وHeracleum anisactis

Abstract

جنس Heracleum يكي از جنس هاي بزرگ تيره چتريان است . اين جنس حدود 125 گونه دارد كه در تمام دنيا پراكنده اند و 8 گونه از آن در ايران وجود دارد كه از ميان آن ها دوگونه H.anisactis و H.transcaucasicun در منطقه آذربايجان يافت مي شود . در طب سنتي ميوه ، ريشه و برگ هاي گياهان اين جنس به عنوان آنتي سپتيك ، ضد نفخ ، دايجستيو ، ضد درد و ضد تب مورد استفاده قرار مي گيرد.گياهان تيره چتريان از مشهورترين گياهان به عنوان منبع تركيبات دارويي مانند فورانوكومارين ها هستند كه در درمان پسوريازيس و ويتيليگو استفاده مي شوند. هدف : با توجه به اينكه در گياهان جنس Heracleum تركيباتي وجود دارد كه از ديدگاه فارماكولوژيكي و شيميايي حائز اهميت هستند لذا در اين تحقيق بررسي تركيبات شيميايي و بايواكتيويته دو گونه ي بومي ايران مورد نظر قرار گرفته است . روش كار و مواد : به منظور بررسي تركيبات شيميايي دو گونه فوق الذكر اندام هاي هوايي ، ريشه و ميوه خشك دو گونه پودر گرديد . و سپس به ترتيب توسط حلال هاي اتر نفت ، كلروفرم و متانل دردماي آزمايشگاه مورد استخراج قرار گرفتند . سپس جهت جداسازي مواد ، عصاره متانولي اندام هاي مختلف به روش SPE توسط كارتريج C18 (Sep-pak,10g) مورد فراكسيونه كردن با شستشو گراديان توسط مخلوط متانل و آب ( 100:0 ، 80:20 ، 60:40 ، 40:60 ، 20:80 ،10:90 ) قرارگرفتند . در مرحله بعد جهت خالص سازي مواد هريك از فراكسيون ها توسط HPLC تهيه اي فاز معكوس مورد آناليز قرارگرفتند . به اين ترتيب 33 تركيب خالص جداسازي شدند . تعيين ساختمان شيميايي تركيبات خالص با استفاده از طيف گيري NMR و UV صورت گرفت . علاوه بر اين ، اسانس اندام هاي مختلف نيز به روش تقطير با آب تهيه شد و توسط دستگاه Gc/Mass مورد آناليز قرار گرفت . جهت ارزيابي بايواكتيويته گياهان ، فعاليت آنتي اكسيدان ، آنتي باكتريال و فتوتوكسيتيه عصاره هاي متانلي مورد اندازه گيري قرار گرفتند . نتايج : آناليز شيميايي گياه H.anisactis منجر به شناسايي تركيبات روتوزيد ،آپترين ،ايزوپيمپينلين ، برگاپتن و گليكوزيدايزورامتين گرديد . تركيبات ايزورامنتين 3-o- روتينوزيد ، آپترين ، متوكسالن ، گلوكوزيد پاراهيدروكسي بنزوئيك اسيد ، يك تركيب بي فورانوكومارين و يك فلاونوئيد پره نيله از گياه H.transcaucasicum جداسازي شدند . آناليز اسانس ها نشان داد كه تركيب ميريستيسين ماده اصلي موجود در اسانس هاي اندام هوايي و ريشه هر دو گياه است و تركيب octyl acetate تركيب اصلي تشكيل دهنده ميوه هر دو گياه مورد مطالعه است . بررسي بايواكتيويته دو گياه نشان داد كه كليه عصاره هاي متانلي تقريبا در تمام تست هاي آنتي اكسيداني فعاليت مطلوبي را نشان دادند و عصاره متانلي ريشه H.anisactis و H.transcaucasicum بيشترين اثر آنتي باكتريال را در مقابل Bacillus sereus دارا هستند . بررسي فعاليت فوتوتوكسيته عصاره ها نشان داد كه هيچ يك از آن ها چنين اثري اعمال نمي كنند نتيجه گيري : مطالعه فيتوشيميايي حاضر بر روي دو گونه H.anisactisو H.transcaucasicum حضور چشمگير فلاونوئيدي روتوزيد و فورانوكومارين ها را در تمام اندام ها روشن ساخت