بررسی ترکیبات شیمیایی ریشه ی گیاه Prangos acaulis و ارزیابی سمیت سلولی عصاره های آن

Abstract

Prangos acaulis، جاشیر ( از خانواده‌ی جعفری)، گیاهی است چند ساله که در قسمت‌های غرب، شمال و شمال غرب ایران بیشترین پراکندگی را دارد و در طب سنتی استفاده‌های متنوعی مثل ملین، مدر و ضد درد وضد نفخ و. . . از این گیاه می‌شود. اهداف : جداسازی و تعیین ساختار ترکیبات شیمیایی ریشه‌ی گیاه P. acaulis و بررسی اثر سایتوتوکسیک ترکیبات ریشه‌ی این گیاه. روش کار : ریشه‌ها در سایه و دمای آزمایشگاه خشک شد. از 75 گرم پودر ریشه این گیاه توسط دستگاه سوکسوله با حلال‌های اتر نفت، دی کلرومتان و متانول عصاره گیری شد و عصاره‌ها با استفاده از دستگاه اواپراتور در فشار پایین و دمای 40 درجه‌ی سانتی گراد خشک گردید. مقدار 2 گرم از عصاره‌ی خشک متانولی توزین و با استفاده از روش SPE به وسیله‌ی مخلوط‌های 20، 40، 60، 80 و 100 درصدی متانول در آب فراکسیونه شد. این فراکسیون‌ها توسط HPLC مورد جداسازی قرار گرفت. مقدار 2 گرم از عصاره‌ی اتر نفتی به روش VLC و با استفاده از هگزان و مخلوط‌های 2، 4، 6، 8، 10، 20، 30، 40، 50، 60، 70، 80، 90 و100 درصدی اتیل استات در n- هگزان و در نهایت با مخلوط 50% متانول در اتیل استات و 100% متانول فراکسیونه شد. فراکسیون‌های مشابه توسط TLC شناسایی و با هم مخلوط شدند. سپس مخلوط فراکسیون‌های 20% و 30% اتیل استات در n-هگزان تحت جداسازی با TLC پره پراتیو قرار گرفت. ترکیبات خالص شده به کمک NMR مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج : توسط طیف‌های حاصل از H NMR1 و NMR C13، فراکسیون‌های جداشده از عصاره‌ی اتر نفتی، 7 متوکسی 6 پرنیل کومارین و مخلوط یک تری گلیسیرید با یک 7 متوکسی 6 پرنیل کومارین شناسایی شدند و هم چنین از فراکسیون 40% عصاره متانولی بعد ازتفسیر NMR ، 6 ایزوپرنیل 7-O- آپیوز کومارین، (´2 ایزوپرنیل [˝2-O- گلوکز] )6 و7 فوران 4 متوکسی کومارین و( 6 ایزوپرنیل[´2 و ´3 دی-O- گلوکوزاید]) 7 متوکسی کومارین بدست آمدند. نتایج MTT assay نشان می دهد که اثر عصاره ی دی کلرومتانی از بقیه عصاره ها بیشتر است و این اثر هم وابسته به زمان و هم وابسته به دوز می باشد. بعد از عصاره دی کلرومتانی، عصاره های اتر نفتی و متانولی از لحاظ قدرت اثر به ترتیب در رده دوم و سوم قرار دارند. در این تست رده‌های سلولی A549 (سلول اپیتلیال ریه) مورد آزمایش قرار گرفتند.