بررسی ترکیبات شیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه Ajuga comata stapf

Abstract

comata با نام مترادف Ajuga chamaepitys و نام فارسی لبدیسی منگوله ای گیاهی علفی و یکساله از خانواده Labiateae می باشد که علاوه بر ایران در عراق، تالش ، ترکمنستان، جنوب شرقی اروپا، مناطق شرق مدیترانه و ترکیه نیز میروید. در ایران پراکنش این گیاه در استان گیلان و آذربایجان شرقی بیشتر است. در طب سنتی بعنوان اشتها اور ، مقوی ، تب بر و التیام دهنده کاربرد دارد و در رفع آب آوردن انساج و درد و ناراحتی های کلیه و مثانه نیز مصرف می شود. در مطالعات فیتو شیمیایی انجام شده روی اجزا این گیاه ترکیبات دی ترپنی ، گلوکوزید های استروییدی ، تری ترپنهای آمیرین و اورسولیک اسید و ترکیبات فنولیک گزارش شده است. - اهداف : هدف از اين پژوهش بررسي ترکيبات شيميايي و بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی اندام هوایی گیاه Ajuga comata رشد یافته در منطقه شبستر آذربایجان شرقی می باشد. - روش کار : پس از جمع آوری، اندام هاي هوايي گياه Ajuga comata در سایه خشك، و به وسيله ي آسياب برقي پودر شد. مقدار 100 گرم از پودر به وسيله ي دستگاه سوكسله به ترتيب با حلال هاي n-هگزان، دي كلرومتان و متانول عصاره گيري شده و عصاره حاصله كاملا ً خشك و توزين گرديد. 2 گرم از عصاره ي خشك متانولي در حداقل مقدار ممكن از مخلوط آب و متانول كاملا ً حل گرديد. محلول، بر رويSep-pak ODS منتقل شد و شستشوي آن توسط مخلوط هاي(10%، 20% ، 40% ،60%،80%و100%) متانول وآب انجام شد. فراكسيون هاي حاصل خشك و توزين گرديدند. تعيين سيستم گراديانت مناسب برای جداسازی عصاره های متانولي با استفاده ازدستگاهHPLC آناليتيكال صورت گرفت و سپس با استفاده از HPLC پره پراتيو اقدام به جداسازي ترکيبات خالص در زمان هاي بازداري مربوطه کرديم. نهایتا" ترکیبات جدا شده توسط روش 13C-NMR و H-NMR1 و UVمورد شناسایی قرار گرفتند. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره های n-هگزانی، ديكلرومتانی و متانولی و برخی از ترکيبات خالص نیز بوسیلهDPPH مورد بررسی قرارگرفت. - نتیجه و بحث: از فراکسیونهای 40% و 60% عصاره متانولی این گیاه، ترکیبات متعددی جدا شد که ساختمان 3 ترکیب شناسایی گردید. این ترکیبات عبارتند از: 1. verbascoside باساختمان فنیل اتانوییدی 2. Luteolin7-0-glucoside 3'-methoxy- باساختمان فلاونوئیدی 3. Apigenin7-0-rhamnoside باساختمان فلاونوئیدی در بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی ترکیبات و فراکسیونهای جدا شده از این گیاه، بالاترین فعالیت مربوط به Luteolin7-0-glucoside 3'-methoxy-(mg/ml 3-10×3 RC50= ) جداشده از فراکسیون60% می باشد که در مقایسه با فعالیت آنتی اکسیدانی شاهد روتین (mg/ml 2-10×1/5 RC50=) از قدرت آنتی اکسیدانی بسیار خوبی برخوردار است.