روان‌سنجی پرسشنامه ایمنی بیمارWHO به منظورارزیابی آگاهی و نگرش به خطای انسانی در بین دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز

Abstract

مقدمه و هدف: یکی از عواملی که نقش مؤثری در ارتقای سطح ایمنی بیمار در مراکز بهداشتی و درمانی دارد آموزش راهکارهای ایمنی بیمار، به دانشجویان گروه علوم پزشکی توسط اعضای هیأت علمی و مربیان بالینی آموزشی می‌باشد. آموزش برای توسعه تغییرات ضروری آن هم به منظور کاهش خطاها، افزایش ایمنی و ارتقای کیفیت مراقبت‌های سلامت الزامی است. این مطالعه با هدف روان سنجی پرسشنامه خطای انسانی و ایمنی بیمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) در ایران و ارزیابی آگاهی و نگرش دانشجویان علوم پزشکی تبریز نسبت به خطای انسانی و ایمنی بیمار اجرا گردید. روش کار و مواد: این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی- تحلیلی است که در بین دانشجویان پزشکی عمومی دوره اینترنی و اکسترنی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام گردید. ابتدا ترجمه- باز ترجمه پرسشنامه WHO توسط دو نفر مترجم مسلط به زبان انگلیسی و زبان اصلی انجام گرفته و از نظر انطباق با متن اصلی و سلیس بودن نهایی گردید. در ادامه روایی محتوای پرسشنامه بر اساس شاخص CVI و CVR از طریق نظرسنجی از پانل خبرگان انجام شده و در نهایت قابلیت اعتماد پرسشنامه به روش آزمون –بازآزمون و آلفای کرونباخ تعیین شد، حجم نمونه برای ارزیابی دانشجویان به کمک پرسشنامه روان سنجی شده، 201 نفر محاسبه گردید که با احتساب 10% ریزش، حجم نمونه نهایی 225 نفر بدست آمد. داده‌های حاصل از پرسشنامه‌های تکمیل شده توسط دانشجویان وارد نرم‌افزار آماری SPSS گردیده و با آزمون‌های مربوطه (شاخص ضریب آلفای کرونباخ جهت محاسبه پایایی پرسشنامه، تعیین ضریب همبستگی پیرسون، T-Test و...) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: میانگین سن دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه 35/24 با انحراف معیار 8/1 می‌باشد که 6/51% از شرکت‌کنندگان مرد و 4/48% زن می‌باشد. بر اساس مقادیر CVI و CVR، روایی محتوایی پرسشنامه مورد تأیید قرار گرفت. گستره‌ی آلفای کرونباخ حیطه‌های مختلف پرسشنامه از 827/0 تا 997/0 و مقدار آن برای کل پرسشنامه 765/0 بدست آمد که نشان می‌دهد گویه‌های پرسشنامه در تمامی ابعاد مورد سنجش از همسانی درونی بالایی برخوردار است. نتایج نشان داد که میزان آگاهی دانشجویان نسبت به خطای انسانی و ایمنی بیمار و فاکتورهایی که باعث بروز خطای انسانی می‌شود در حد متوسط بوده و میزان نگرش دانشجویان نسبت به گزارش‌دهی خطای پزشکی و عوارض ناشی از بروز خطا در بیماران و همچنین ایمنی در مراکز بهداشتی درمانی در حد خوبی ارزیابی گردید. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد که بین میزان آگاهی دانشجویان نسبت به ایمنی بیمار و سن آنها ارتباط معنی داری وجود ندارد. (P-Valu>0.05) با توجه به میزان (P-Value=0.44) رابطه معنا داری بین میزان نگرش دانشجویان نسبت به ایمنی بیمار و سن آنها وجود ندارد. با توجه به میزان ضریب همبستگی پیرسون که عدد 09/0می باشد، همبستگی ضعیفی بین سن دانشجویان و میزان آگاهی آنها نسبت به ایمنی بیمار وجود دارد. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده در این مطالعه، نسخه فارسی پرسشنامه ایمنی بیمار WHO، ابزاری مناسب با روایی و پایایی قابل قبول بوده و برای ارزیابی آگاهی و نگرش دانشجویان پزشکی و کارکنان شاغل در بیمارستان‌های ایران نسبت به ایمنی بیمار و خطای انسانی قابل استفاده می‌باشد.همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد که ضرورت اجرای برنامه آموزش مدون در دوره تحصیلی دانشجویان پزشکی با هدف افزایش دانش و نگرش آنها نسبت به ایمنی بیمار و خطاهای پزشکی و ارتقا ایمنی بیمار و کاهش خطاهای پزشکی احساس می‌گردد