School of Health and Nutrition
Permanent URI for this communityhttps://dspace.tbzmed.ac.ir/handle/123456789/9
The Faculty of Health was established under the name of “Faculty of Health and Nutrition” in 1991 by incorporating the departments of Biochemistry and Nutrition of the Faculty of Pharmacy; Health Department of the Faculty of Medicine; and the department of Disease Control and Environmental Health of the Faculty of Paramedical Sciences. The Faculty of Health was located at the building of the Faculty of Pharmacy, Rehabilitation and Dentistry for several years. In 2001, the faculty was relocated to its main building and formally began its educational activities. The Faculty of Health began its research and educational activities in 2012.
The school of Nutrition was firstly established as a department inside the School of Health and Nutrition in 1991 following the merging of the departments of Biochemistry and Nutrition from the school of Pharmacy (1974), the department of Health from the school of Medicine (1953) and the departments of Environmental Health and Disease Control (1987) from the school of Paramedical sciences. The school gained its independency and has started its educational activities with independent staff and facilities and its own educational space and laboratories in 2012.
Browse
18 results
Search Results
Item type: Item , نیازهای برآوردهنشده مراقبین خانوادگی سالمندان مبتلا به سرطان و ارتباط آن با تابآوری و عملکرد خانواده، در مراکز شیمیدرمانی شهر تبریز(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1402) امیری, سعیده; ضرغامی, فاطمه; پاکپور, وحید; علی افسری ممقانی, ابراهیمخلاصه فارسی: مقدمه و هدف: مراقبت از سالمندان مبتلا به سرطان به دلیل وجود احتمالی سایر بیماریهای مزمن، برای مراقبین دشوار و پیچیده است. این مراقبت می تواند بر نیازهای مختلف مراقبین خانواده، تاب آوری و عملکرد آنها تأثیر بگذارد. لذا این مطالعه با هدف شناسایی نیازهای مراقبین خانوادگی سالمندان مبتلا به سرطان و ارتباط این نیازها با تاب آوری و عملکرد خانواده انجام شد. مواد و روشها: این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی 100 مراقب خانواده سالمندان مبتلا به سرطان به روش نمونهگیری در دسترس در شهر تبریز، ایران در سال 1401 انجام شد. این بیماران در طی 3 ماه به بخشهای انکولوژی بستری و سرپایی بیمارستانهای دولتی و غیردولتی ارجاع شدند. برای جمع آوری داده ها از سه پرسشنامه مختلف استفاده شد. 1) پرسشنامه جامع نیازسنجی مراقب Shin ، 2) پرسشنامه کوتاه شده 10 سوالی تاب آوری کانر-دیویدسون( CDRISC) و 3) پرسشنامه 12 سوالی عملکرد خانوادهFAD(FamilyAssessmentDevice ). تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS 23 ، روشهای آمار توصیفی( میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد) و آزمونهای استنباطی( تی تست و آنووا)، انجام شد. یافتهها: میانگین نمره نیازهای مراقبین 98/14±17/16( مقیاس 123- 0)، تابآوری 15/8±39/26( مقیاس 40- 0) و عملکرد خانواده 21/5±8/37( مقیاس 48-12) بود. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که ارتباط بین مجموع نیازها با مجموع تابآوری( 319/0-= R، 001/0= P )، همچنین ارتباط بین مجموع نیازها با عملکرد خانواده( 309/0-= R، 002/0= P )، معنادار و معکوس بود. نتیجهگیری: نتایج نشان داد که مراقبین خانوادگی سالمندان مبتلا به سرطان، نیازهای بالایی را گزارش نکردهاند.بیشترین نیاز مراقبین در بعد مشکلات بهداشتی- روانی بود. تابآوری مراقبین در سطح متوسط و عملکرد خانواده، سالم بود. با توجه به ارتباط بین نیازها، عملکرد خانواده و تابآوری، توصیه میشود پرسنل واحدهای شیمیدرمانی با برقراری ارتباط مؤثر با مراقبین، به کاهش استرس در آنان کمک کنند. مداخلات آموزشی میتواند برای مشاوران و مددکاران اجتماعی طراحی شود تا جلسات درمانی آنها را تسهیل کند تا تابآوری مراقبین را با توجه به سطح عملکرد خانواده آنها افزایش دهد.Item type: Item , تبیین دلایل بیتفاوتی اخلاقی نسبت به سالمندآزاری در مراقبین سالمندان شهر مریوان(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1402) احمدی, قدریه; هاشمی پرست, مینا سادات; ندریان, حیدرمقدمه : امروزه ســالمندآزاري و غفلت به عنوان یک مشــكل بهداشت عمومي گسترش يافته اســت .مراقبت از سالمندان، مستلزم توجهات خاص اخلاقي و حقوقي است. آگاهي ناكافي و بی تفاوتی مراقبین از مسائل اخلاقي و حقوق بیماران سالمند، باعث آسیب هاي جسمي و روحي، تحمیل هزينه، كاهش استقلال و حتي مرگ بیمار مي شود. شناسایی دلایل مرتبط با بی تفاوتی اخلاقی یکی از مهمترین گام ها در راستای پیشگیری و کاهش سالمندآزاری است. تبیین رفتارهای توجیه کننده حین سوء رفتار با سالمندان و بی تفاوتی اخلاقی در مراقبینی که مرتکب سالمندآزاری می شوند می تواند در طراحی مداخلات اولیه برای کاهش بیتفاوتی اخلاقی در مراقبین کمک کننده باشد. هدف : پژوهش حاضر با هدف تبیین دلایل بی تفاوتی اخلاقی نسبت به سالمندآزاری در مراقبین سالمندان شهر مریوان انجام شده است. روش اجرا : پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی است. که در سال 1402-1401 در شهر مریوان انجام گردید. مشارکت کنندگان پژوهش20 نفر از مراقبین غیر رسمی سالمندان شامل اعضای خانواده سالمند اعم از سببی یا نسبی (پسر، دختر، نوه، خواهر، برادر، همسر، عروس، داماد) بودند.که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با در نظر گرفتن حداکثر تنوع برای شرکت در پژوهش دعوت شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته فردی به صورت چهره به چهره جمع آوری و به طور همزمان تحلیل شد. مدیریت تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQD نسخه 12 انجام شد. یافته ها : دلایل بی تفاوتی اخلاقی نسبت به سالمندآزاری در2 درونمایه،4 طبقه و 11 زیر طبقه شامل الف : شکاف نسلی (1- افول ارزش های اخلاقی : تغییر هنجارهای دنیای مدرن، عادی انگاری 2- فقدان درک متقابل : اختلافات فرهنگی، تفاوت سبک زندگی، تغییرات رفتاریِ دوران پیری) ، ب : محرک های درون زا و برون زا شامل (3- سائق های درونی : کینه ورزی ،الگوبرداری ناهوشیار، دلیل تراشی،4- فشارهای ناشی از دشواری های زندگی: تنگناهای معیشتی، فضای پر تنش حاکم بر خانواده خستگی از تداوم مراقبت) تبیین شدند. نتیجه گیری : یافته های مطالعه حاضر بیانگر این مسئله است که دلایل بی تفاوتی اخلاقی نسبت به سالمندآزاری به صورت کلی در دو حوزه شکاف بین نسلی و محرک های درون زا و برون زا قرار می گیرد. لازم است که مطالعات بعدی و همچنین سیاست گذاران در حوزه سالمندی به این دو مسئله در مداخلاتی که سالمندآزاری صورت می گیرد توجه کنند. این یافته ها می تواند مبنایی برای تهیه و توسعه ابزارهای استاندارد جهت سنجش بی تفاوتی اخلاقی نسبت به سالمندآزاری در مراقبین سالمندان باشد.Item type: Item , بررسی عوامل موثر بر ابتلاء به سندرم متابولیک بر اساس الگوهای پنهان شیوه زندگی و متد توضیحی-متوالی در سالمندان ساکن شهر یزد(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1402) دهقانی احمدآباد, علی; عباسعلیزاده فرهنگی, مهدیه; محمدی, عیسی; جهانگیری, لیلاچکیده مقدمه: سندرم متابولیک اختلالی است که می تواند منجر به افزایش مرگ و میر و بروز بیماری و ناتوانی در سالمندان گشته و کیفیت زندگی آنها را کاهش دهد. طی سالهای اخیر کشور ایران با روند سریع رشد جمعیت سالمندی مواجه شده است که همین موضوع اهمیت پرداختن به سندرم متابولیک را در بین سالمندان برجسته می سازد. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل موثر بر ابتلا به سندرم متابولیک بر اساس الگوهای پنهان شیوه زندگی در سالمندان ساکن شهر یزد انجام شد. روش کار: این پژوهش یک مطالعه ترکیبی توضیحی - متوالی است که در سال 1401 در دو مرحله کمی و کیفی اجرا گردید. برای انجام این مطالعه از بین 28 مرکز سلامت، تعداد10 مرکز به صورت تصادفی انتخاب شده و تعداد 967 نفر از سالمندان مراجعه کننده به این مراکز، به صورت تصادفی وارد مطالعه شدند. از بین این افراد، تعداد 582 نفر مبتلا به سندرم متابولیک شناخته شد. برای شناسایی الگوی کلاس پنهان از سه عامل خطر مرتبط با شیوه زندگی یعنی الگوی غذایی، فعالیت بدنی و مصرف سیگار و برای تعیین الگوی تغذیه ای از فاکتور آنالیز استفاده گردید. ابزارهای مورد استفاده جهت جمع آوری داده ها، شامل پرسشنامه استاندارد بسامد غذایی، پرسشنامه بین المللی فعالیت بدنی و پرسشنامه دموگرافیکی بود. از نرم افزار spss-24 و R (poLCA R (version 3.4.2)) جهت تحلیل داده ها و با در نظر گرفتن سطح معنی داری 05/0 استفاده شد. مرحله دوم یک مطالعه کیفی، با رویکرد تحلیل محتوای هدایت شده با هدف تبیین عوامل موثر بر ابتلا به سندرم متابولیک در سالمندان متعلق به زیر گروه های با شیوه زندگی پرخطر و کم خطر ابتلا به سندرم متابولیک، انجام شد. تعداد20 نفر از سالمندان متعلق به زیرگروه با شیوه زندگی پرخطر و 12 نفر از سالمندان متعلق به زیر گروه با شیوه زندگی کم خطر به صورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج: میانگین سنی شرکت کنندگان در مرحله کمی 57/5 ± 71/72 سال بود. دو الگوی غذایی پرچرب و الگوی غذایی سنتی و دو کلاس پنهان از نظر وضعیت شیوه زندگی در بین سالمندان مشاهده شد. کلاس یک دارای فعالیت بدنی، پیروی از الگوی غذایی سنتی و بدون مصرف سیگار و کلاس دو با فعالیت بدنی کم، پیروی از الگوی غذایی پرچرب و مصرف بالای سیگار مشخص گردیدند. تعداد 526 کد اولیه (223 کد مربوط به گروه با خطر پایین و 303 کد مربوط به گروه با خطر بالا) در سه گروه اصلی فعالیت بدنی، تغذیه و مصرف سیگار بدست آمد. نتایج مطالعه کیفی نشان داد که عوامل فردی مثل باورهای نادرست و نا آگاهی، نداشتن زمان کافی و عدم دسترسی بعنوان عوامل اصلی موثر در اتخاذ سبک زندگی ناسالم در گروه دو و همچنین عواملی مانند دانش و آگاهی، محیط اجتماعی و خانوادگی و وضعیت اقتصادی نقش اصلی را در اتخاذ سبک زندگی نسبتا سالم بر عهده دارند.Item type: Item , مطالعه اکتشافی موانع و تسهیلگرهای حضور سالمندان در مرکز دوستدار سالمند شهرستان هشترود(دانشگاه علوم پزشکی تبریز/دانشکده بهداشت, 1402) حیدریان, نویده; ندریان, حیدرچکیده: مقدمه: افزایش جمعیت سالمندان و توجه به نیازهای این قشر مستلزم استفاده از مدل های مراقبتی متنوع است. تاسیس مراکز مراقبت روزانه به عنوان یکی از مدل های مراقبتی سالمندان دارای اهمیت زیادی می باشد. به طور معمول در کشورهای با درآمد متوسط میزان مشارکت سالمندان برای حضور در این مراکز کمتر از حد مورد انتظار است؛ لذا مطالعه حاضر با هدف تبیین موانع و تسهیلگرهای حضور سالمندان در مراکز دوستدار سالمند انجام گرفت. روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی است.. مشارکت کنندگان، سالمندان مراجعه کننده به مراکز دوستدار سالمند شهرستان هشترود و متخصصین شاغل در این مراکز بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با رعایت حداکثر تنوع دعوت به شرکت در مطالعه شدند. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته انفرادی گردآوری و به طور همزمان تحلیل شد. برای مدیریت تحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA نسخه ۱۰ استفاده شد. یافته¬ها: دو طبقه اصلی و زیرطبقات مربوط به آن ها شامل موانع فردی و خانوادگی، موانع فرهنگی، موانع ساختاری و موانع عملکردی به عنوان موانع حضور سالمندان و اطلاع رسانی و آگاه سازی شهروندان در زمینه فعالیتهای مرکز، به کار گیری نیروی انسانی متخصص، حمایت طلبی و تقویت همکاری های بین بخشی، تامین فضای فیزیکی و امکانات رفاهی، استفاده از توانمندی های بالقوه سالمندان در اجرای برنامه ها، برگزاری برنامه ها متناسب با علایق و شرایط سالمندان، به کار گیری مشوق ها و نیروهای انگیزشی و برگزاری برنامه های آموزشی به عنوان تسهیلگرهای حضور و مشارکت سالمندان در مراکز مذکور استخراج شد. نتیجه¬گیری: میزان مشارکت و حضور فعال سالمندان در مراکز دوستدار سالمند متاثر از عوامل گوناگون در حوزههای درون فردی، محیطی، فرهنگی- اجتماعی و ساختاری است. توجه به مشکلات و چالش های پیش رو که رفع آنها مستلزم فراخوان عمومی در خصوص برنامه های کانون ازطریق فضای مجازی، رسانه های عمومی و تبلیغات محیطی است و همچنین استفاده از نیروهای متخصص حوزه سالمندی در اجرای برنامه ها و همکاری های بین بخشی به منظور استفاده از پتانسیل سایر ارگانها در راستای ادغام و تلفیق برنامه های سازمان های مختلف در جهت پیشبرد اهداف مرکز حائز اهمیت می باشد. در نظرگرفتن ساختمان مجزا و متناسب سازی ساختمان با توجه به شرایط سالمندان، استفاده ازمحیط های غیر رسمی و فضای آزاد در اجرای برنامه های مختلف، استفاده از تجربیات ونظرات سالمندان توانمند و فعال در اجرای برنامه های مختلف و اداره بخشی از فعالیتهای مرکز توسط سالمندان، از جمله راهکارهایی می باشد که مشارکت کنندگان به آن اشاره کرده اند. توجه به بیماریها و مشکلات سالمندان در مدت زمان اجرای برنامه ها، توجه به توانایی های سالمندان در انتخاب روش های آموزشی، اجرای برنامه های مکمل یاری و مشاوره تغذیه، برگزاری آموزش های همگانی و هدفمند، استمرار در اجرای برنامه های آموزشی از خواسته های مشارکت کنندگان است. تغییر نگرش افراد جامعه درباره حضور سالمندان در مرکز دوستدار سالمند، ایجاد اعتماد به برنامه های مرکز دوستدار سالمند، و همچنین تخصیص بودجه اختصاصی برای مراکز دوستدار سالمند مهم و ضروری می باشد. کلیدواژه¬ها: سالمندان - مراکز دوستدار سالمند-موانع-تسهیلگرItem type: Item , بررسی وضعیت خطاهای مصرف دارو در سالمندان بیسواد و کم سواد مصرف کننده همزمان چند دارو و تبیین دلایل مرتبط با آن و ارائه راهکار: یک مطالعه ترکیبی توضیحی متوالی(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1402) قصاب عبدالهی, نفیسه; سالمندشناسی; ندریان, حیدر; هاشمی پرست, مینامقدمه: تغییرات مرتبط با سن سالمندان را مستعد ابتلا به بیماری های مزمن چندگانه و به دنبال آن افزایش تعداد داروهای مصرفی می کند. مصرف همزمان چند دارو سالمندان را در معرض خطاهای دارویی بیشتر قرار می دهد. در این بین، سالمندان بیسواد و کم سواد مشکلات بیشتری با مصرف داروهای خود دارند. خطاهای دارویی یک نگرانی عمده برای نظامهای بهداشتی محسوب میشوند چراکه میتوانند ایمنی و سلامت بیمار را تحت تاثیر قرار دهند. اهداف: هدف از مطالعه حاضر تعیین وضعیت خطاهای مصرف دارو در سالمندان بیسواد و کم سواد مصرف کننده همزمان چند دارو و تبیین دلایل مرتبط با آن و ارائه راهکار بود. روش کار: این پژوهش یک مطالعه ترکیبی توضیحی متوالی بود که در سه مرحله در مراکز بهداشتی درمانی شهر تبریز در سال 1401انجام گرفت. در مرحله اول ابتدا با مرور سریع متون چک لیست خطاهای دارویی طراحی گردید. سپس یک مطالعه مقطعی با همکاری 276 سالمند برای شناسایی فراوانی خطاهای دارویی و شناسایی خطاهای دارویی شایع در طی شش ماه اخیر انجام شد. در مرحله دوم با استفاده از یک مطالعه کیفی تجارب 31 نفر از سالمندان، داروسازان، پزشکان و مراقبین (مراقبین غیررسمی) در خصوص علل اولیه خطاهای دارویی گردآوری شد. در مرحله سوم با استفاده از رویکرد تحلیل ریشه ای علت در قالب تکنیک گروه اسمی علل ریشه ای خطاهای دارویی با ادغام نتایج مراحل کمی و کیفی شناسایی شد و در نهایت راهکارهای متناظر با خطاهای دارویی ارائه گردید. نتایج: میانگین سنی شرکت کنندگان در مرحله کمی 5/69 سال (60 الی 86) بود. نتایج مرحله مقطعی نشان داد که فراوانی خطاهای دارویی در طی شش ماه گذشته 2/69% بود. پنج خطای دارویی شایع در بین شرکت کنندگان فراموشی مصرف دارو، عدم رعایت شرایط مصرف صحیح دارو به همراه غذا، مصرف دارو در زمان نامناسب، مصرف دارو با دوز کم و دوز زیاد بود. علل خطاهای دارویی در مرحله دوم طی مصاحبه های کیفی در قالب 7 طبقه شامل 26 زیرطبقه دسته بندی شد. طبقات اصلی شناسایی شده شامل تغییرات جسمی و روانیِ وابسته به سن، ضعف خود مدیریتی در مصرف دارو، باورهای بازدارنده مصرف صحیح دارو، فقدان استقلال عملکردی، نقصان آموزش و ارتباط موثر، ناکارآمدی نظام بهداشتی و چالش تولید، عرضه، و تقاضای دارو بودند. در مرحله سوم، با استفاده از رویکرد تحلیل ریشه ای علتدر ترکیب و ادغام مراحل قبلی و طی دور اول تکنیک گروه اسمی، 95 علت ریشه ای خطا شناسایی و اولویت بندی شد، بدنبال آن 46 علت ریشه ای اولویت دار با نظرات اعضای گروه انتخاب گردید. از جمله علل ریشه ای شناسایی شده شامل عدم آشنایی پزشکان با دستورالعمل های دارونویسی سالمندان، دریافت آموزش ناکافی، سواد سلامت پایین جامعه، عدم وجود نظام مراقبتی حمایت کننده از سالمندان، دغدغه های زندگی مراقب، عدم آموزش کافی مراقب، خلاء در برنامه درسی پزشکی و داروسازی، شرایط اقتصادی نابسامان، فقدان سامانه یکپارچه سوابق بیمار، بی توجهی به دوستدار سالمند بودن در طراحی بسته بندی داروها توسط شرکت های دارویی و عدم آشنایی دارویار با وظایف قانونی بود. در نهایت طی دور دوم تکنیک گروه اسمی راهکارهای متناظر با علل ریشه ای اولویت دار ارائه شد. نتیجه گیری: علی رغم اینکه خطاهای دارویی توسط سالمند در منزل و توسط خود فرد رخ می دهند، اما علت اصلی زمینه ساز ایجاد این خطاها را باید در جایی خارج از خانه سالمند جستجو کرد. عللی که نه تنها خود سالمند بلکه مجموعه ای از افراد، سازمان ها و حتی رویه های نادرست در ایجاد آن دخیل اند. خطاهای دارویی تحت تاثیر چندین عامل قرار دارند. بر این اساس، هیچ راه حل واحدی نیز برای جلوگیری از خطا وجود ندارد. این تنها مسئولیت متخصصان بهداشتی نیست که در کاهش خطاهای دارویی مشارکت کنند لذا برای جلوگیری از بروز خطا در سالمندان باید اقداماتی یکپارچه از سوی متولیان بهداشتی و درمانی، صنعت داروسازی، بیمه ها، متولیان آموزشی، قانونگذاران، مراقبین و در نهایت خود سالمندان صورت پذیرد. این مطالعه تلاش کرد تا با ارائه راهکارهای مبتنی بر شواهد و مطابق با نظرات همه ذینفعان در زمینه مصرف دارو، سیاستگذاران بهداشتی را در تدوین و توسعه بهترین مداخلات کاهنده خطا یاری کند.Item type: Item , تدوین برنامه توانمندسازی مراقبین غیررسمی برای مراقبت از سالمندان دوره انتهایی عمر در منزل(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1401) میرزاپور, ثمین; گروه آموزشی سلامت سالمندی; کوشا, احمد; مطلبی, حسینمقدمه و هدف: با توجه به روند افزایشی جمعیت سالمندان در ایران، حمایت و نگهداری از سالمندان دارای بیماری انتهایی عمر، مشکلات فراوانی را برای مراقبین غیر رسمی ایجاد کرده است که شامل اعضاى خانواده، دوستان و بستگان می باشد. مراقبان غير رسمي سالمندان، بيماران پنهاني هستند كه مستعد ابتلا به مشكلات جسمي، رواني و اجتماعي فراواني مي باشند از این رو حفظ استقلال ، توانمندسازی ، آموزش و پشتیبانی از آنها می تواند باعث حمایت همه جانبه از آنها و کیفیت مراقبت شود. مواد و روش ها: مطالعه حاضر، با بررسی مروری متون غیر سیستماتیک، برنامه های توانمندسازی مراقبین غیر رسمی در کشورهای توسعه یافته جمع بندی شدند، با توجه به داده های جمع آوری شده از پرسشنامه لیکرت طراحی شد. در فاز بعدی متخصصین و خبرگان با پرسشنامه طراحی شده وارد مطالعه دلفی شدند. بر اساس پرسشنامه طراحی شده مصاحبه نیمه ساختار یافته با مراقبین غیر رسمی انجام گرفت. یافتهها: در بررسی متون غیر سیستماتیک پنج برنامه، قانون ها و سیاست های اجرایی در کشور های انگلستان،استرالیا، کانادا، هنگ کنگ به دست آمد. با برگزاری جلسات بحث گروهی متمرکز با استفاده از نظرات متخصصین نتایج مراحل قبلی، برنامه ای با 64 استاندارد شامل مسئولیت اجرایی، نحوه ارائه برنامه، محل اجرای برنامه، نیروهای مورداستفاده، حق و حقوق مراقب، محتوای آموزشی، نحوه تأمین هزینه طراحی شد. در ادامه نتایج تحلیل محتوای مصاحبه کیفی در چهار طبقه اصلی شامل تاثیرات مراقبت بر مراقب خانواده، نیاز های درک شده مراقبین، چالش های مرتبط با مراقبین غیر رسمی بدون مجوز و ملزومات توانمندسازی مراقبین غیر رسمی و 17 زیر طبقه قرار گرفت. نتیجه گیری: الگوی استاندارد تدوین شده حاصل از نتایج این مطالعه می تواند برای ارتقاء توانمندی مراقبین غیررسمی در زمینه مراقبت و حمایت از حقوق آنان و مرگ با آرامش برای سالمندان با بیماری انتهایی و همچنین بهبود ارائه خدمات و کیفیت مفید باشد.Item type: Item , بررسی اثر بخشی برنامه مداخله "تعویض متقابل وظایف شناختی" بر عملکردهای تعادلی و شناختی سالمندان سالم شهر تبریز(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1402) عادلی راد, فاطمه; سالمندشناسی; اله وردی پور, حمیدمقدمه: با توجه به اهمیت دستیابی به سالمندی موفق، پژوهش حاضر با هدف تبیین، طراحی و ارزشیابی اثر بخشی برنامه مداخله "تعویض متقابل وظایف" بر عملکردهای شناختی و تعادل سالمندان به عنوان یک بعد اساسی سالمندی موفق طراحی و اجرا گردید. روش اجرا: روش کار مطالعه حاضر شامل دو بخش مرور سیستماتیک و کارآزمایی بالینی بود. در بخش مرورسیستماتیک جستجوی منظم در پایگاههای داده ایWeb of Science,Pubmed, Embase, Scopus ,Proquest با هدف شناسایی تمرینات حرکتی و ذهنی موثر بر شناخت و تعادل صورت پذیرفت. پس از جستجوی سیستماتیک در میان مقالات منتشر شده سال 2000 تا 2020، تعداد 18 مطالعه کارآزمایی بالینی شناسایی شد. تمرینات حرکتی موثر شناسایی شده شامل پیاده روی با سرعتهای مختلف، اجرای الگوهای مختلف تشک خانه مربعی، تمرین تای چی چوان، پیاده روی عادی، تمرینات تعادلی-قدرتی، تمرینات فلدنکرایس، رقص فولکلر ترکی و تمرینات یوگا بود. مجموعه تمرینات ذهنی شناسایی شده نیز شامل تمرینات بخاطرسپاری، تمرینات ریاضی- ادبیات، تمرینات عملکرد اجرایی، مجموعه اول تمرینات متنوع ذهنی (مانند: رمز گشایی نمادها و حل جدول کلمات متقاطع)، اجرای تمرینات برنامه Brain age به صورت غیرکامپیوتری، تمرینات حافظه کاری، مجموعه تمرینات خودیاری حافظه (مانند: تطبیق ویژگی های ظاهری با اسامی) و مجموعه دوم تمرینات متنوع ذهنی (مانند: شناسایی کلمات متضاد، ترسیم تصاویر آیینه ای) بود. مطالعات مستخرج از این مرحله جهت طراحی برنامه مداخله در گروههای حرکتی، ذهنی و تعویض متقابل وظایف بکار گرفته شد. بخش کارآزمایی بالینی بر روی سالمندان مراجعه کننده به مراکز دوستدار شهروندان ارشد شهر تبریز انجام شد. به همین منظور 77 سالمند به طور تصادفی بلوک شده برابر به چهار گروه حرکتی، گروه ذهنی، گروه حرکتی-ذهنی و گروه کنترل تخصیص داده شد. برنامه مداخله در 24 جلسه و 3 بار در هفته به گروههای مداخله ارائه گردید. گروه کنترل، فعالیت های روزمره خود را ادامه داد. پرسشنامه دسته بندی کارت -های فعالیت، آزمون تعادل پیشرفته فولرتون، آزمون ساخت دنباله الف-ب ،آزمون دسته بندی کارتهای ویسکانسین، آزمون N-Back، آزمون استروپ، آزمون توجه انتخابی و توجه تقسیم شده قبل از مداخله، یک هفته، یک ماه و سه ماه پس از مداخله تکمیل گردید. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر بیانگر بهبودی معنادار در گروه حرکتی-ذهنی در مقایسه با گروه کنترل برای آزمون های فولرتون (P<0.001)، آزمون ساخت دنباله الف (P<0.05)، آزمون ساخت دنباله ب (P<0.001) و آزمون توجه تقسیم شده (P<0.001) بود. در گروه حرکتی نیز در مقایسه با گروه کنترل بهبودی معنادار در آزمون فولرتون (P<0.001)، آزمون N-Back (P<0.05)، آزمون ساخت دنباله ب (P<0.001)، و آزمون توجه تقسیم شده (P≤0.001) گزارش شد. در گروه ذهنی تنها بهبودی معنادار در مقایسه با گروه کنترل مربوط به آزمون توجه تقسیم شده بود (P<0.05). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر، نشان دهنده نقش بسیار مهم تمرین های حرکتی به صورت منفرد و یا در ترکیب با تمرینات ذهنی در قالب پارادایم تعویض متقابل وظایف در بهبود عملکرد تعادل و طیف وسیعی از عملکرد های شناختی است. لذا بکارگیری برنامه حرکتی و حرکتی-ذهنی (با استفاده از پارادایم تعویض متقابل وظایف) جهت غنی سازی اوقات فراغت و حفظ توانایی های تعادلی و شناختی به عنوان مهم ترین اجزاء سالمندی موفق توصیه می گردد.Item type: Item , بررسی وضعیت شناختی سالمندان شهر تبریز با استفاده از آزمون کوتاه شده شناختی(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1401) جباری, آمنه; کوشا, احمد; مطلبی, حسیناختلال شناختی یک مشکل عمده و ناشناخته دوران سالمندی است. تحقیقات در زمینه اختلال شناختی بسیار محدود است. هدف این مطالعه بررسی وضعیت شناختی سالمندان شهر تبریز با استفاده از آزمون کوتاه شده شناختی بود. مواد و روش ها: این مطالعه یک مطالعه توصیفی- تحلیلی است که به روش مقطعی در سالمندان ساکن شهر تبریز در سال 1400 انجام شد. برای به دست آوردن نمونه معرف جامعه بر اساس اطلاعات سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 شهر تبریز و شیوع 18 درصدی اختلالات شناختی (مطالعه شهر رشت) از 516 نمونه استفاده گردید. نمونهگیری بهصورت خوشهای چند مرحلهای بود. برای این منظور ابتدا بهصورت سیستماتیک 14 مرکز بهداشتی درمانی از بین 55 مرکز بهداشتی درمانی شهر تبریز انتخاب شده سپس متناسب با حجم جمعیت سالمندان (بالای 60 سال) تحت پوشش هر مرکز تعداد نمونه از هر مرکز تعیین شد. برای انتخاب تعداد نمونه تعیین شده در هر مرکز، از بلوکهای تحت پوشش مرکز ابتدا سه بلوک بهصورت تصادفی انتخاب و سپس از هر بلوک متناسب جمعیت سالمندان هر بلوک حجم نمونه مرکز انتخاب شد، بعد از کسب رضایت از شرکت کنندگان پرسشنامههای مشخصات دموگرافیک و آزمون کوتاه شده شناختی از سالمندان منتخب مراکز در محل مراکز بهداشتی درمانی در یک مکان آرام و مناسب تکمیل شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از نرمافزار spss و آزمونهای توصیفی (میانگین، درصد و انحراف معیار) و آزمونهای استنباطی آنوا و کای اسکوئر استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که 25/42 درصد جمعیت آماری اختلال شناختی دارند. درصد شیوع اختلال شناختی در زنان 6/66 و در مردان 3/24 درصد می باشد به عبارتی شیوع اختلال شناختی در زنان بیشتر از مردان می باشد (000/0p=). اختلال شناختی از نظر سن تفاوت معناداری نداشت (56/0p=) اما بین اختلال شناختی با جنسیت از نظر آماری تفاوت معناداری وجود داشت (000/0p=). بین اختلال شناختی با تاهل از نظر آماری تفاوت معناداری وجود داشت (000/0p=) که درصد عدم اختلال شناختی در افراد متاهل نسبت به افراد غیر متاهل بیشتر می باشد (000/0p=). اختلال شناختی با تحصیلات ارتباط معنی داری داشت در افراد بی سواد و دارای تحصیلات ابتدایی نسبت به افراد تحصیل کرده بیشتر بود (000/0p=). نتیجه گیری: 25/42 درصد سالمندان اختلال شناختی داشتند. غربالگری اختلالات شناختی مخصوصا در زنان، با تحصیلات پایین و سالمندان غیر متاهل می تواند به تشخیص زودرس و پیشگیری از پیشرفت اختلال منجر شود.Item type: Item , تعیین شیوع و پیش بینی کننده های انزوای اجتماعی، تبیین تجارب سالمندان شهر تبریز و ارائه راهبردهای پیشگیرانه: یک مطالعه ترکیبی متوالی تبیینی(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1401) عزیزی زین الحاجلو, اکبر; گروه آموزشی سلامت سالمندی; مطلبی, حسینانزوای اجتماعی از پدیده های شایع در بین سالمندان و پدیده ای مغفول در کشور می باشد. توجه و تمرکز بر انزوای اجتماعی ضمن امکان شناسایی افراد پرخطر، امکان طراحی مداخلات پیشگیرانه را هم فراهم می آورد. هدف مطالعه حاضر تعیین شیوع و پیش بینی کننده های انزوای اجتماعی در سالمندان، تبیین تجارب سالمندان از انزوا و ارائه راهبردهای پیشگیرانه می باشد. روش اجرا: مطالعه حاضر از نوع ترکیبی متوالی تبیینی بود که در سال های 1400-1398 اجرا گردید. مرحله کمی شامل روانسنجی مقیاس های مورد استفاده و تعیین شیوع انزوای اجتماعی در نمونه معرف جامعه 390 نفری سالمندان شهر تبریز بود. شرکت کنندگان مرحله کیفی شامل 11 سالمند بودند که بر اساس یافته های بخش کمی از منظر اجتماعی منزوی بودند. جمع آوری و تحلیل داده ها کیفی به ترتیب با مصاحبه نیمه-ساختاریافته و تحلیل محتوای كیفی استقرايي انجام شد. در انتها راهبردهای پیشگیرانه انزوای اجتماعی ارائه گردید. یافته¬ها: نسبت و شاخص روایی محتوا و آلفای کرونباخ نسخه فارسی مقیاس های گسست اجتماعی (98/0=CVR، 91/0=CVI و 64/0=α) و انزوای ادراک شده (91/0=CVR و 96/0=CVI و 76/0=α) بود. شیوع کلی انزوای اجتماعی عینی 6/40 درصد و انزوای ادراک شده 7/14 درصد بود. شیوع هر دو نوع انزوای عینی و ادراک شده در زنان بیشتر از مردان بود. (P<0.001) تحلیل رگرسیونی با کنترل متغیرهای مداخله گر نشان داد وضعیت تاهل، تحصیلات، جنس و وضعیت افسردگی پیش بینی کننده انزوای عینی و متغیرهاي وضعیت تاهل، جنسیت و وضعیت افسردگی پیش بینی کننده انزوای ادراک شده بودند. تحلیل یافته-های کیفی منجر به استخراج 4 طبقه اصلی (فرسایش جسمی-روانی، شکاف تعاملات حیاتی، درماندگی و ناگزیری به زیستن اجباری، و زیستن در سایه ترس و افسوس) و 12 زیرطبقه گردید. نتیجه گیری: طراحی مداخلات برای کاهش انزوای اجتماعی سالمندان از ضرورت های جامعه ایران می باشد. زنان سالمند، مخصوصاً زنان سالمند فاقد همسر در اولویت برنامه های حمایتی و مداخلات کاهنده انزوای اجتماعی قرار گیرند.Item type: Item , تبیین دلایل عدم مراجعه سالمندان به مراکز خدمات بهداشتی درمانی شهرستان قائمشهر(دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشکده بهداشت, 1401) مقدسی , امیرمحمد; گروه آموزشی سلامت سالمندی; مطلبی, حسینمقدمه و هدف: بهرهمندی از خدمات سلامت موضوع مهمی در سیاستگذاریهای سلامت بوده است. سازمان ملل متحد تأکید میکند که افراد سالمند باید دسترسی و بهرهمندی مناسب به خدمات سلامت داشته باشند تا به آنها در حفظ و یا بازیابی سطح مطلوب بهزیستی فیزیکی کمک کند. مطالعه حاضر باهدف تبیین دلایل عدم مراجعه سالمندان به مراکز خدمات بهداشتی درمانی از دیدگاه سالمندان و پزشکان و مراقبین سلامت انجامشده است. روش كار: این یک مطالعه کیفی است که در دو گروه از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 29 نفر از سالمندان و 18 نفر از پزشکان و مراقبین سلامت انجام شد. نمونهگیری بهصورت هدفمند و حجم نمونههای موردنیاز بر اساس اشباع دادهها تعیین گردد. تجزیهوتحلیل دادهها بر اساس روش تجزیهوتحلیل محتوا با رویکرد مرسوم بهصورت دستی انجام گرفت. یافتهها: شرکتکنندگان در گروه سالمندان متشکل از 19 مرد (5/65 درصد) و 10 زن بودند. بیشتر مشارکتکنندگان (6/58 درصد) در گروه سنی 60-64 قرار داشتند. شرکتکنندگان در گروه پزشکان و مراقبین سلامت متشکل از 18 نفر از کارکنان بهداشتی درمانی؛ 8 پزشک (4/44 درصد) و 10 مراقب سلامت که 17 زن (4/94 درصد) و 1 مرد بودند. عوامل عدم مراجعه سالمندان شامل مواردی از قبیل علل فردی، اولویت داشتن مراجعه به بخش خصوصی، عدم آگاهی از خدمات بهداشتی درمانی مراکز، نامساعد بودن محیط فیزیکی و مکان مرکز، ناکارآمدی بیمه و هزینه ها می¬باشد. نتیجهگیری: علل مختلفی در عدم مراجعه سالمندان به مراکز خدمات بهداشتی درمانی مؤثر میباشند. نتایج این مطالعه نشان داده است که علیرغم اجرا طرح پزشک خانواده در استان مازندران، جدیت و اهتمام لازم برای اجرا آن وجود نداشته و با عنایت به گستردگی عوامل عدم مراجعه ، لزوم توجه بیشتر از سوی سیاستگذاران به این بخش از سیستم بهداشتی درمانی احساس میشود.